In Feb-Mei de maanden waarin moestuiniers vaak geen oogst meer hebben, de boerenkool, prei raakt op, en de zomergroentes zijn nog niet oogstklaar… smul ik van vaste planten die dan alweer flink gaan groeien… Onze volkstuin is immers een voedselbosje, een vasteplantentuin dus. Bij ons huis (in onze zone 1) kweken we ook altijd wel wat eenjarigen, maar onze volkstuin (waarvan diverse fotos te bewonderen zijn in het boek Permacultuur in je moestuin) is een vaste planten paradijs. Wel zo handig want dit vraagt veel minder onderhoud dan eenjarig spul al was het maar omdat je het niet elk jaar op nieuw hoeft te zaaien.
In juli heb je dan weer lekker snoeisel van je druiven om van de jonge blaadjes dolma’s te maken!
Dat je eenjarigen elk jaar opnieuw moet zaaien, zorgt ervoor dat er in de voorjaarsmaanden (feb-mei) nog weinig te oogsten valt in de eenjarige moestuin: de zaailingen moeten eerst kiemen en dan beginnen met groeien. Terwijl de vaste planten al flinke wortels hebben van waaruit ze meteen flink aan de groei kunnen geraken op het moment dat de omstandigheden er geschikt voor zijn.
In een (voedsel)bos heeft die vroege groei ook als voordeel voor de lagere vaste planten dat ze van het zonlicht kunnen profiteren voor de bomen en struiken weer volop in het blad zitten. Ze maken dus slim gebruik van deze niche in de tijd. Het is, net als de herfst waarin veel vruchten rijpen, een toptijd voor een voedselbosbouwer…
Middenin de zomer daarentegen valt er in een moestuin doorgaans meer te oogsten waardoor de combinatie moestuin/voedselbos een mooie is. Heb je een stuk land waar je zowel een voedselbos als een moestuin wilt, zorg er dan voor dat de moestuin, daar waar de eenjarigen gekweekt worden, de zonnigste plek krijgt. Eenjarige groentes zijn namelijk doorgaans pionierplanten, die nauwelijks schaduwtolerant zijn.
Naast zeer veel wat minder bekende vaste planten die in voedselbossen worden aangeplant zoals bijvoorbeeld aardkastanje, sneeuwvlokkenboom, of augurkenstruik, zijn er ook heel bekende vaste planten die veel mensen tot hun afgrijzen al in hun tuin of omgeving hebben groeien geschikt voor een vroege oogst. Zevenblad (ook genaamd tuindersverdriet) is een van mijn favoriete groentes. Dit gebruik ik bijvoorbeeld voor alles waar ik ook peterselie voor zou kunnen gebruiken (het is er naaste familie van en is zowel rauw als gekookt eetbaar voor mensen). Verder groeit peterselie niet zo goed daar waar ik nu woon… en dan denk ik op een gegeven moment: Waarom steeds proberen dingen dood te maken die hier willen leven (zevenblad) en dingen met kunst en vliegwerk in leven proberen te houden die hier dood willen gaan (peterselie). De smaak van jong zevenblad vind ik heerlijk en ik gebruik het werkelijk voor van alles, van soepen en sauzen tot stampotjes. Van de overvloedige oogst in het voorjaar droog ik een deel en dat gebruik ik de rest van het jaar.
Voor vaste planten is heel veel minder grondbewerking nodig, wat erg handig is voor de koolstofcyclus van onze planeet. Lees hierover meer op deze pagina over het boek Herstellende Landbouw!
Meer leren over wat je met vaste planten kan doen?
Ik heb nog meer blogposts geschreven over dit onderwerp: PermacultuurOnderwijs.nl/MarankesBlog/
Marankes blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Wat is permacultuur?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.