Vogeldiscriminatie

Heb je weleens van vogeldiscriminatie gehoord? Ik kom het regelmatig tegen en vind het ondanks een zeker gebrek aan wokeness 🙂 geen goed idee.

Waarom ?

Als je een ecosysteem aan gaat passen om het een bepaalde soort naar de zin te maken, bijvoorbeeld een allemachtig prachtige en/of knuffelige soort zoals een ijsvogeltje, dan ben je in feite ijsvogeltjes ‘positief’ aan ‘t discrimineren terwijl andere soorten ervoor moeten wijken en in die zin ‘negatief’ worden gediscrimineerd.

Je bent dan aan het sturen op een individuele soort ten koste van het geheel van ‘t ecosysteem, en daarmee niet holistisch bezig. Mogelijk ben je bezig een ‘ijsvogelsubsidie’ binnen te halen maar met duurzaamheid in de permaculturele zin (de totale hoeveelheid verbonden leven vergroten) heeft het weinig te maken. Het vieren van diversiteit, ook als het schuurt, is hierbij blijkens de permacultuurprincipes uitgangspunt. Dit stuurt op zo héél mogelijke ecosystemen, waardoor monoculturen dus niet als ‘duurzaam’ gelden. (Zie ook mijn eerdere blogpost ‘Van monocultuur naar permacultuur’).

Iets soortgelijks gebeurt er als je bomen in de buurt van een ‘weidevogelgebied’ als probleem gaat zien, want ja in bomen kunnen roofvogels gaat zitten en die zijn heel kort (en daardoor bot) samengevat ‘slecht’ want ze eten weidevogels. Of een dergelijk weidegebied in de buurt van bomen wordt gezien als niet geschikt, en de bomen kunnen dan aanleiding zijn verder te zoeken naar een ander gebied, of zelfs gekapt worden.

Als je echter poogt te denken in ecosystemen dan is zoiets als een weidevogelgebied überhaupt een vreemd fenomeen.

Het komt in feite neer op het benaderen van een levend (complex) systeem alsof het een niet levend (gecompliceerd) systeem is. Een ander voorbeeld dat ik tegenkwam: mensen die met behulp van een uilenwerkgroep nestplaatsen verzorgden voor uilen en vervolgens tegelijkertijd geen muizen op het land wilden… Dat kan ‘natuurlijk’ niet, want dat is een voorname voedselbron van die uilen die je zogezegd zegt te willen beschermen.

In een legendarische blog besprak Marc Siepman eens dit verschil tussen gecompliceerd en complex. Een vliegtuig is gecompliceerd, een vogel is complex: een vliegtuig kan je in heel veel losse onderdelen uit elkaar halen, en daarna weer in elkaar zetten en dan doet ie het nog, maar met een vogel kan je dat niet doen. Levende systemen zijn complex, als je ze uit elkaar trekt haal je het leven eruit. Mark Shepard laat in het boek Herstellende landbouw handelwijzen zien die opgaan in levende systemen, die immers overweldigend kunnen zijn maar die juist niet gecompliceerd zijn in de zin van hoogdrempelig.

Een levend systeem heeft een fundamenteel andere benadering nodig, gericht op het geheel. Regels en/of subsidies gericht op het beschermen van een bepaalde soort of groep zoals weidevogels passen daar niet bij, en zijn ook niet nodig.

Niet nodig als we ons voedsel steeds meer gaan kweken op Herstellende Landbouw-wijze, en het natuurbeheer dat daarnaast nog overblijft anders inrichten, steeds gericht op het beschermen van hele ecosystemen met oog voor haar complexiteit en ruimte voor de zelforganisatie die daarbij hoort.

Dat vraagt een gericht deels loslaten, denk maar aan permaculturist Mark Shepards STUN-methode, Sheer Total Utter Neglect, waarbij de eerste S (door zijn vrouw, heel wijs, vervangen door Strategic) het meest belangrijk is. Het gaat dus om een soort van strategisch verwaarlozen, en dat is iets heel anders dan helemaal niet werken/ingrijpen, al dan niet roepende dat helemaal-niets-doen-beter-is-want-mensen-zijn-slecht. STUN is wel degelijk beheer maar veel minder intensief beheer, waarbij het draait om het vinden van een nieuw evenwicht, het loslaten van doorgeschotenheden, en het herleren dat we ecosystemen zijn, die onderdeel zijn van grotere ecosystemen.

Zoals Marc Siepman ook stelt: Als je de controle loslaat, ontstaan er steeds meer relaties. Hierdoor neemt de complexiteit toe, en daarmee de gezondheid en de veerkracht van het systeem. Dit geldt op micro- en mesoniveau, maar ook op macroniveau: de planeet en het leven erop is een levend, complex systeem, dat complexiteit nodig heeft om gezond te zijn.

Herstellende landbouw in de vorm van een combinatie van ‘complexe agroforestry/voedselbossen’ & bosweides heeft zoiets, automagisch, in haar pakketje zitten: de weidevogels (en alle andere meer of minder gediscrimineerde vogels) zijn er intrinsiek meer dan welkom omdat ze belangrijke functies vervullen in ecosystemen. Een voorbeeld is het eten van insecten waardoor insectenpopulaties in balans blijven en er geen zogenaamde ‘gewasbeschermingsmiddelen’ nodig zijn. Hierdoor kan een herstellend landbouwer intrinsiek gemotiveerd zijn om de dieren te beschermen en zich onthouden van gewelddaden zoals positieve of negatieve vogeldiscriminatie. Want laten we wel wezen, beide vormen van discriminatie zijn intrinsiek gewelddadig omdat ze de een onderdrukken/controleren ten koste van de ander.

Ruimte bieden aan complexiteit en het toenemen ervan is een tegenovergestelde van onderdrukken/controleren, het is een levensbevorderende beweging.

‘Groene financiering’, subsidieverstrekking en dergelijke zou dan ook, voor zover (nog) noodzakelijk, gericht moeten zijn op het beschermen van het geheel in plaats van doelsoorten/doeltypen/doelgroepen. Dat vraagt een hoop loslaten & dat is noodzakelijk om te voorkomen dat je leven (complexiteit) aan ‘t vernietigen bent in de naam van ‘t beschermen ervan.

Meer lezen?

• Het verschil tussen Permacultuur en Regeneratieve Landbouw
• Permacultuur is escapisme, of toch niet? Dingen om te doen en na te laten.
• Eet jij ecosystemen?
• De (‘Typische’) Permacultuurtuin bestaat niet
• Waarom ik niet boos ben op boze boeren
• Wilde weelde, of een schoon velletje!
• Van monocultuur naar permacultuur
• Mark Shepards boek Herstellende landbouw is door onze Stichting Permacultuur Onderwijs vertaald naar het Nederlands en waar nodig bewerkt voor ons klimaat. Kijk het boek in op onze website en bestel het bij onze stichting om zo ons werk mede mogelijk te maken. Op deze pagina kun je Herstellende landbouw inzien en bestellen!