Waar ik zo’n zeven jaar geleden als reactie op het woord permacultuur vaak te horen kreeg: “Wat?! Spermacultuur?!” hoor ik de laatste jaren steeds vaker een hoopgevend, ander geluid, dat in elk geval duidt op de groeiende bekendheid van permacultuur.
Vaak is het een geluid vol enthousiasme! Maar ik hoor dat andere geluid steeds vaker ook als een excuus, zoals: “Het is geen typische permacultuurtuin hoor…” Of zelfs een oordeel, in de trant van: “Die tuin van hem is geen permacultuur hoor, er zit niet eens een kruidenslak in!”
Nu kan ik je van die stress verlossen, de ‘(typische) permacultuurtuin’ bestaat namelijk niet.
Wat zou dat ook zijn?! Ik heb diverse tuinen mogen bewonderen, van allerprachtigste eetbare siertuinen tot tuinen waarin dappere pioniers het fenomeen cultuur helemaal losgelaten leken te hebben, resulterend in een tuin die na een jaar of twee meer leek op een ‘kweekgrasberg’ dan op iets anders. Verder allerhande eetbaardere tuinen die dan lokaal sterk van elkaar verschilden, erg wijs.
Maar ook dat is niet definiërend.
Afbeelding: Stel dat we Nieuwzeelandse spinazie tot superfood benoemden… Zou dan niet de evolutie van voedingswetenschap en van plantenveredeling enorm vertraagd worden? Evolutie bestaat dankzij diversiteit en eigenzinnigheid.
Permacultuur is ontstaan als manier om te zoeken naar principes en oplossingsrichtingen die de duurzaamheid voorbij gaan: een manier om opbouwend (of regeneratief) te leven. De boel beter achter te laten dan je haar gevonden hebt. Dat is ten eerste een ultiem breed geheel, dat uitgaat van een holistische blik, iets wat niet meer of minder betekent dan voortdurend kijken naar het geheel. Zo kun je op permacultuurwijze economieën, sociale structuren, en huizen ontwerpen. Het toepassen van de principes van permacultuur levert ook ‘voor mensen eetbare tuinen’ op, en dat is de toepassing die tot nog toe het meest voorkomt, of die toch het meest zichtbaar is. En daaruit komt waarschijnlijk ook het idee voort dat er zoiets bestaat als ‘de typische permacultuurtuin’, alsof er een stempeltje zou kunnen zijn om een tuin te maken volgens een recept, die je vervolgens kunt herkennen aan zijn uiterlijke verschijning. Maar dat is dus niet zo.
Dat het toepassen van permacultuurprincipes veel eetbare tuinen oplevert komt omdat de manier waarop we momenteel ons voedsel produceren erg afbrekend (of degeneratief) is, en daar het omkeren van onze levenstijl van degeneratief naar regeneratief doel is van permacultuur, is het logisch om waar mogelijk een deel van je eigen voedsel te kweken. Iedere situatie is echter anders, en in iedere situatie is weer wat ander gepast.
Afbeelding: Sla, lindebloesem en lindeblad van diverse bronnen. Een deel van je eten zelf verbouwen, als dat kan, een deel wildplukken, en een deel inkopen bij fijne bedrijven, of een combinatie waarin je het een wel kiest en het ander niet, kan allemaal een uitkomst zijn van de mogelijkheden en wensen die je hebt.
Het toepassen van de principes van permacultuur is zoiets als werken met een ‘patroontaal‘. Je kunt de principes een miljoen keer toepassen zonder ook maar één keer exact hetzelfde resultaat te krijgen! Het draait ook om het geven van echte aandacht, aan zowel het land als de mensen. Dat werkt. Je luistert naar het land, voordat je naar de mensen luistert, en draagt dan bij aan een ontwerp dat passend is in die lokatie en situatie.
Afbeelding: Zoals ook de typische spin niet bestaat, bestaat ook de typische permacultuurtuin niet. Permacultuur kun je prima beoefenen zonder tuin. Maar niet zonder web (verbindingen).
Ga je bijvoorbeeld aan de slag met een ontwerp voor een stadstuin op sterk(er) vervuilde grond, en de bewoner is bijvoorbeeld een kunstenaar, dan kan het zomaar zijn dat het toepassen van de principes van permacultuur een tuin oplevert die in de eerste plaats erg mooi is, en maar een beetje eetbaar voor mensen, je zou kunnen zeggen een eetbare siertuin light, en daar is helemaal niks mis mee! Dit hoeft juist geen ‘permacultuur light’ te zijn, al bekruipt je dat gevoel misschien wel… Het kan juist het passendst zijn voor de situatie. Het past bij de bodemsituatie en bij de wensen van de bewoner.
Wil je meer weten over de principes van permacultuur dan kan dat bijvoorbeeld in het eboek Permacultuur, Wat is dat?!
Afbeelding: Permacultuur werkt met ontwerpprincipes, patronen afgeleid uit observatie van natuur en cultuur. Een van deze ontwerpprincipes heet in het kort ‘Multifunctionaliteit’. Herken je er ook een ubuntu-teken in?
Marankes blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur-literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.