Ik ben enthousiast over sheetmulchen. Als ik er redenen voor heb, op die plek.
Sheetmulchen is het afdekken van de bodem met bijvoorbeeld kartonnen dozen, of letterlijk lakens (sheets), waar je dan eventueel nog laagjes lekkers (organisch materiaal, bijv. blaadjes) aan toe kunt voegen, eronder en/of op.
Ik heb hier goede ervaringen mee, zeer goede ervaringen zelfs. In nieuwe tuinen, waar ik in de jaren daarna aan de slag zou gaan, heb ik menig stuk karton verwerkt. Daar waar ik de tijd had welteverstaan, of daar waar ik aan de slag zou gaan met vaste planten. Een meerjarige teelt dus. Uiteraard mede afhankelijk van de (bodem)omstandigheden heb ik haast magisch zwart goud zien ontstaan: prachtige kruimelige zwarte aarde, een wormenbak zonder bak! Hoe handig is dat! Een buurvrouw zei eens: “Tjonge, ik ben blij dat mijn tuin aan de jouwe grenst, al die blije wormen die uit je tuin komen kruipen!” (Hier is een voorgaande blog over vaste planten.)
Toch geloof ik niet in panacees… Met andere woorden: ik zie dat ook dit niet een recept is om overal en altijd uit te voeren. Hoe enthousiast ik er ook over ben.
Sheetmulchen kost tijd, zeker in een gematigd klimaat. Het is slow food voor de bodem… Vaak duurt het een groeiseizoen (een jaar) voordat het hele zwikje verteerd is. Dit is vaak prima, zeker bij vasteplantenteelt, maar kan toch minder handig zijn als je het bijvoorbeeld in de herfst aanbrengt op een plek waar je in het voorjaar eenjarigen wilt gaan zaaien omdat je staat te popelen vlot een moestuin te beginnen.
In de winter gaat de vertering hier, in ons klimaat, een stuk minder vlot dan als de temperaturen weer stijgen in het voorjaar (en dat is juist het moment om te zaaien). In dat geval vind ik het minder handig, want op het halfverteerde spul zaaien geeft vaak minder resultaat, en van weer lospeuteren om een geschikt zaaibedje te maken houd ik niet. Al kan ik me wel voorstellen dat er een combinatie van factoren kan zijn die me dit zou laten verkiezen.
Sheetmulchen heeft naast het voeden van de bodem ook een ‘onkruid’-onderdrukkend effect, en ook daarvan heb ik dankbaar gebruikgemaakt, bijvoorbeeld voor het ondrukken van grassen rond jonge boompjes. Ik probeer echter standaard een indruk te krijgen van wat de ‘onkruiden’ zijn die onderdrukt gaan worden, en of dat nu wel zo nodig is daar, op dat moment. Gaat het om bedden met eenjarigen dan moet ik daar geen wortelonkruiden hebben, maar gaat het om wat springbalsemien dan maak ik me daar op moestuinschaal echt niet druk over! Planten (ja ook ‘onkruiden’) doen tijdens hun leven veel goeds voor de bodem. Er vindt opslag van zonne-energie plaats (fotosynthese), rond de wortels van de plant krioelt het in gezonde grond van het bodemleven, dat grote feesten viert, en veel kinderen krijgt.
En om bij het voorbeeld van de springbalsemien te blijven: ik vind het ook gewoon minder moeite kosten om wat springbalsemien los te trekken (die laten heel makkelijk los) dan dat ik allemaal halfverteerde dozen of wat dan ook moet verwijderen… iets waar ik menig tuinier (met enige haast) over heb horen klagen: “Ja dat permacultuur, ehh wat ik op YouTube heb gezien, dat werkt niet hoor! Heb het geprobeerd, maar ehh, allemaal natte kartondrap in het voorjaar!”
Dat de karton er slechts enkele maanden gelegen heeft terwijl de fragment-opnames uit het betreffende YouTube-filmpje in werkelijkheid verspreid kunnen hebben gelegen over een jaar, of over een warmer deel van het jaar, in een warm seizoen in een andere klimaatregio, of dat de bodem uit het filmpje bijzonder rijk was aan bodemleven en de vertering daar dus vlotter verliep, tja… Of sheetmulchen voor jou werkt hangt dus af van verschillende factoren, waaronder hoeveel tijd er is, en of het om eenjarige of meerjarige teelten gaat.
Bij meerjarige teelten zoals bomen en struiken is het vaak passend, ook als je de boompjes en struikjes nog niet hebt. Als die aankomen kun je makkelijk een gaatje in het karton steken om ze te planten. Váák passend dus, maar zeker niet altíjd. Als er bijvoorbeeld al fijne onderbegroeing aanwezig is, dan zou ik daar doorgaans dankbaar gebruik van maken.
Op de foto hiernaast zie je een mulchlaag van onder meer papier, waar bladeren overheen gaan. Dit deed ik onlangs op de paden van mijn achtertuin. Het wat trager verteren is hier een voordeel. Daarom kan ik in een dergelijk geval ook een extra dikke stapel karton, papier, blad en dergelijke verwerken… In dit pad heb ik dit keer horeca-eierdozen verwerkt, waarin ik breekbare spullen had opgestuurd gekregen, en de kartonnen dozen zelf, en (aangelengd) vloeibaar goud uit de stikstof-donatiepot, en een uitgeprinte proefversie van mijn eboek, en bladeren die ik van de straat had verzameld voordat de gemeentelijke dienst kwam vegen. Wat je uiteindelijk ziet zijn gewoon bladerpaden. Het papier zie je niet meer.
Met “Sheetmulchen met een zachte g” (zoals mijn vriend afkomstig uit brabant het uitspreekt) wil ik dus niet zeggen dat je weinig moet mulchen of veel, maar dat de wenselijkheid zal afhangen van je observaties en studie: wat, wanneer, waarom, hoeveel en hoe?
Reeks
Deze blog zal de eerste zijn in een reeks onder de noemer ‘Succesfactoren van permacultuurtuinen’.
Marankes blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
