Permacultuur in plaats van Cancelcultuur?

Mijn missie is ecosysteemherstel, het maken van de omslag van slopend naar opbouwend, onder andere met behulp van herstellende landbouw. Hamvraag is natuurlijk hoe gaan we dat bereiken.

Ik heb het geluk gehad in mijn leven veel te hebben mogen leren van oude wijze tuinmensen of boeren. Ik herinner me nog als de dag van gisteren hoe een van deze mensen tijdens een opleidingsdag zijn beklag deed over de regels die hem in de weg stonden op zijn pad naar natuurlijk werken.

Een beetje een ‘Everything I want to do is illegal’-verhaal zoals de inmiddels beroemde ‘lunatic farmer’ vertelt in zijn ‘lunatic tours’ op zijn boerderij en beschrijft in zijn gelijknamige boek*.

Ik probeerde zijn betoog vanuit mijn ambtelijk/juridische achtergrond samen te vatten door te zeggen: “U bedoelt dat de beleidsrealiteit niet langer overeenkomt met de ecologische realiteit?”

“Hoezo?” zei de man verbolgen. “Er is toch maar één realiteit?! De ecologische!!!”

En ik herinner me dat ik toen dacht: Mmzz, bestaat er een diepere wáárheid? Het zette me aan het denken.

We kunnen van alles bedenken aan beleidsdoelstellingen: zo veel minder koolstof, zuurstof, stikstof, en zo veel meer biodiversiteit… maar gaat dat echt iets veranderen?

Of komt het ondanks de nodige laagjes wol vooral weer neer op herverdelen van middelen van armer naar rijker?

En dan zijn mensen die kritisch durven te zijn, nu opeens rechts en dus slechter, als je de groene? status quo / politiek correcte / zogenaamd linkse, opvattingen kunt geloven?

Dat is wellicht een mooie Orwelliaanse truc, maar heeft het werkelijk een basis in de realiteit?

En zijn oplossingsrichtingen van het soort: “Dit moet centraal gestuurd worden opgelost, want de problemen zijn te ernstig om het anders te doen”, niet eerder een probleem dan een oplossing?

En is dit wat we werkelijk willen?**

En weten we überhaupt nog wat een ecosysteem is of nodig heeft?

Ik denk bij een ecosysteem aan een combinatie van levende wezens die wordt gekenmerkt door relaties tussen haar elementen. Zoiets laat zich moeilijk platslaan in tabellen en dergelijke.

Ik reserveer bewust ook ruimte voor niet-weten omdat we niet alles kunnen weten, hetgeen prima is.*** Niks meer te onderzoeken hebben zou bovendien ook saai worden zeg. Maar ik reserveer die ruimte ook omdat we anders het onmeetbare weer verontachtzamen, of erger: afdoen als onzin. Voor je het weet resulterend in heksenvervolging…

Terwijl de ‘heks’ (gewoon een wijs wezen, met een bovengemiddelde kennis van de ecosystemen waarvan we een onderdeel zijn) nu wellicht juist een deel van de oplossing is.

Dit dan naast, en in verbinding met (en in niet in plaats van), moderne westerse wetenschap en die van andere volkeren, culturen en hun geschiedenis.

Zo kunnen we volgens goed permacultureel gebruik diversiteit vieren.

Wellicht een goed alternatief voor de cancelcultuur, die zelfs elementen ten deel valt, zoals koolstof en stikstof, en vroeger fosfor. Om over diëten die hele voedingsstoffengroepen zoals koolhydraten, vetten of eiwitten, in de ban doen, nog maar te zwijgen.

Kan koolstof of stikstof of fosfor werkelijk hét probleem zijn? Of is er hier wellicht eerder sprake van een verstoring van kringlopen, dan van een behoefte aan een cancelcultuur?

Een verstoring die je mogelijk eerder oplost door die kringlopen weer te herstellen? Met behulp van onder andere herstellende landbouw?****

Met andere woorden permacultuur in plaats van cancelcultuur?

Voetnoten

*) Joel Salatin (2007). Everything I want to do is illegal. Polyface.
www.youbedo.com/boeken/everything-i-want-to-do-is-illegal-9780963810953?goeddoel=725 ,
www.polyfacefarms.com/everything-i-want-to-do-is-illegal/

**) Edward Herman & Noam Chomsky (1988). Manufacturing Consent: The Political Economy of the Mass Media. New York: Pantheon Books.
www.boekwinkeltjes.nl, https://twitter.com/EmbassyCat/status/730010451774418945, www.democracynow.org/2017/3/15/noam_chomsky_on_the_5_filters (korte video)

***) ‘The Limits to Measurement’. Public discussion by Christopher Brewster & Dougald Hine as part of the Västerås Conversations, 21 May, 2014. https://dougald.nu/the-limits-to-measurement-a-conversation-with-christopher-brewster/ Ook verschenen in The Dark Mountain nummer 7.
Met Christopher Brewster heeft Maranke ook gesproken op Festival Koppelting onder de titel ‘The measurable and the unmeasurable in the Anthropocene’. https://koppelting.org/en/festival2019/timetable Dat festival is misschien een aanrader voor je.

****) Mark Shepard (2013). Herstellende landbouw: Agro-ecologie voor boeren, burgers en buitenlui. Utrecht: Uitgeverij Jan van Arkel. Oorspr. titel: Restoration agriculture: Real-world permaculture for farmers. Uit het Amerikaans vertaald door Maranke Spoor en Lucas Brouns. permacultuuronderwijs.nl/herstellende-landbouw/

Marankes blog

Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.

Permacultuur is escapisme, of toch niet? Dingen om te doen en na te laten.

Positieve Brede Voetafdruk (BPV)

Permacultuur is Escapisme of toch niet? Dingen om te Doen & na te Laten.

Permacultuur is Escapisme! Het is niet reëel, en haar beloftes zijn simpelweg te groot.

Dit zijn uitspraken die ik de laaste tijd vaker tegenkom. Dus, ben ik erin gedoken.

Of eigenlijk heb ik mijzelf de vraag gesteld wanneer is het escapisme en wanneer niet? Want dat het dat (althans van oorsprong) juist niet is, daar twijfel ik niet aan.

Dat is juist de reden dat ik me er full time mee bezig ben gaan houden, vanwege onderdeel van de oplossing willen zijn, in plaats van mijn kop in het zand te willen steken.

Kort gezegd komt het erop op neer dat permacultuur escapisme is als je het reduceert tot praten over en werken met planten, & evt nog green deals / renewabels… het grotere geheel uit het oog verliezend.

Als je de holistische blik uit het oog verliest waarmee het ontwikkeld is door Bill Mollison & David Holmgren, je weet wel de mensen die het woord bedachten, en daarmee de grondleggers zijn van de moderne permacultuur, dan blijft er inderdaad weinig van over.

Permacultuur is breder en is altijd breder geweest, hoe essentieel planten ook zijn en hoe fantastisch ondergetekende planten-nerd ze ook vind, permacultuur heeft altijd gedraait om meer dan dat: om kijken naar het geheel. Een blik die vlot laat zien hoe essentieel planten zijn voor het leven op aarde, maar ook dat het draait om veel meer dan dat.

Het is een holisitische blik die een alternatief biedt voor de hedendaagse overspecialisatie die letterlijk alles uit elkaar trekt. En hoewel het moderne mensen soms lijkt te verbazen gaan dingen die je uit elkaar trekt doorgaans stuk.

Juist dat kijken naar het geheel, kan ecosystemen weer heel maken, kan van een negatieve voetafdruk een positieve maken. Het kan de grote beloftes van permacultuur waarmaken. En een oplossingsrichting bieden voor de enorme uitdagingen van deze tijd. Maar dan moet er natuurlijk wel veel veranderen.

Daarom hier een lijstje van dingen om te doen en na te laten.

Dingen om te doen

  • 1. Leren over deze holistische blik die haar basis vind in inheemse culturen van bijv. de aboriginals. Dit zien als essentieel naast (westerse) wetenschap. Het geheel met een uitermate open mind benaderen, ook als dat eng is.
  • 2. Alles, niet alleen tuinen of dingen, maar onze hele samenleving, herontwerpen volgens de principes van permacultuur. Dan kunnen de grote beloftes van permacultuur worden waargemaakt en is er geen sprake van escapisme.

Alles herontwerpen volgens de principes van permacultuur is ook hoe het altijd al bedoeld is, dus laat je niet afleiden door mensen die vaak gebasseerd op weinig meer dan hun eigen vooroordelen over wat het is, vinden dat het enkel om plantjes draait. Nee het draaide altijd al om het geheel.

  • 3. Verspreiden van alternatieve werkwijzen/filosofieën als permacultuur. In een crisistijd zoals nu is dit extra van belang.

  • 4. Ons eten kweken in intacte lokale ecosystemen.

Dingen om na te laten:

  • 1. Kappen van nog intacte ecosystemen
  • 2. “Dit is geen permacultuur!!!” roepen, als iemand in een permacultuurgroep/forum iets post dat niet over plantjes gaat, maar iets wat wellicht buiten jouw comfortzone ligt, waardoor je de behoefte krijgt om te denken: “gekkies!”

Ervaren beheerders van brede permacultuurfora, zowel de internationale als de nationale kunnen opmerkingen als, “Dit is geen permacultuur!” “Wat doet dit nu hier, het gaat niet over planten!” haast niet meer zien.
(Op FB zijn er groepen met algemene namen als, permacultuur & permaculture, en die zijn, zoals de naam al doet vermoeden, breed.)

  • 3. Doorgaan met bussiness as usual, zoals het “kweken” van “voedsel” op industriële wijze, of dit nu gaat om monoculturen van dieren (megastallen e.d…) of monoculturen van planten, bijv. Soja, tarwe, mais, raaigras. Of het kweken van bomen in ecologisch arme houtproductiebossen.
  • 4. Ons als verwende westerse kids opwinden over dat je beter bent dan een ander omdat je planten eet in plaats van dieren. Niet zelden zonder je te realiseren waar het eten vandaan komt, misschien wel uit industriële processen (monoculturen/akkerbouw van eenjarigen zijn in wezen plantjesfabrieken op de grond) , die zowel direct als indirect bijdragen aan het slopen van ecosystemen.
  • 5. Kop in het zand steken en denken dat relatief kleine veranderingetjes voldoende zijn, dat het nog mogelijk is om binnen de huidige politieke & economische structuren de uitdagingen van deze tijd op te lossen. Westerse wetenschap laat steeds meer zien dat dat niet reëel is.

Dit alles is, naast leuk en leerzaam, misschien een beetje eng, ook vanwege de grote veranderingen die het met zich meebrengt, maar als er iets escapisme is, dan is het wel, niet willen veranderen, bijvoorbeeld door jezelf af te schermen van dingen waar jij het niet mee eens bent, die je eng vind etc.

Voor de broodnodige open mind is het juist essentieel om regelmatig dingen te zien waar je het niet mee eens bent.

Permanente cultuur

Kortom: onze hele cultuur moet op de schop, de principes van permacultuur kunnen daarvoor een hoopgevend startpunt bieden.

========
Meer leren:

  • Verdiep je eens in het werk van Bill Mollison en David Holmgren, grondleggers van de moderne permacultuur, dat kan uiteraard op diverse wijzen.
    Werken van andere ervaren permaculturisten zoals Mark Shepard in zijn door ons vertaalde boek “Herstellende Landbouw” & cursussen kunnen ook je leerproces aanslingeren.
  • Voor meer inzicht in nog levensbevorderende inheemse culturen vind ik het boek Braiding Sweetgrass Van Robin Wall Kimmerer een hele inspirerende.

Meer lezen?

Marankes blog

Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.