Tijdens een permacultuurworkshop die ik recent gaf heb ik een bekentenis gedaan… “Wij zijn blaadjesjagers!” Dit maakte al eerste reactie uit het publiek los… “Ohhh! Dat heb ik al gedacht maar ik durfde niet…” “Ja, en ik ook,” zei een ander, “ik vroeg het me af of ik dat niet zou moeten worden. Als je tenminste bedoelt wat ik denk dat je bedoelt…”
Ja, inderdaad: als er in de herfst mooie hopen blad op de straat liggen dan jagen we die na… Op de tegels ligt dat bladgoud maar in de weg, en dan zijn we de veegwagentjes graag voor… Wij gaan dus met de fietskar en een aantal hele grote zakken de straat op op zoek naar bladgoud. Hiermee vullen we onze zakken… “Ja maar, dan kan iedereen het zien!” zegt een van de cursisten… Jazeker, en als iemand ons aanspreekt, dan maken we een praatje! Dan leggen we het even uit; mensen zijn vaak best geïnteresseerd… “Welke boom is dat ook alweer?” vroeg een voorbijganger pas geleden bijvoorbeeld. “En wat ga je met dat blad doen?” Een dekentje voor onze tuin maken… Als wij onze tuin ‘winterklaar’ maken, dan voegen we organisch materiaal toe in plaats van het weg te halen…. “Ohh dat klinkt goed!” En weg was ze weer…
Nu vraag je je misschien af of het wel zoden aan de dijk zet voor je tuin zoiets, want een zak is natuurlijk zomaar vol en je hebt nogal wat nodig om de bodem goed te voeren. Jazeker wel, maar van de andere kant is het vooral volumineus materiaal, dus als je het flink aanstampt dan gaat er nog aardig wat in… We gaan er dan ook lekker op dansen als de zak vol is, zo stamp je het lekker aan!
“Doe je dat midden op straat?” vraagt een van de cursisten. Ja, midden op straat! Lekker dansen zouden meer mensen moeten doen… Het wordt er hooguit gezelliger van nietwaar? Wat zou jij ervan vinden als je meer dansende mensen op straat zou zien?
Marankes blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
De plek waar ik 7 november een benefietlezing /tegenlicht meetup over permacultuur houd is een heel bijzondere. Nederland kent een aantal prachtige transitie-initiatieven, daar waar er aan een plan B gewerkt wordt, voor een nieuwe netwerksamenleving, passend in veranderende tijden gekenmerkt door klimaatverandering, een crisis in de rechtstaat/democratie, overspecialisatie, en noem maar op. Waar pioniers werken die ervoor kiezen om onderdeel van de oplossing te zijn in plaats van onderdeel van het probleem.
Veel meer verbindingen, dan met blote oog te zien
DeWAR in Amersfoort is hiervan een prachtig voorbeeld: ze is een heel brede broedplaats en transitie-initiatief. Ze is dus zeker niet een puur culturele broedplaats zoals regelmatig gesuggereerd wordt. Sterker nog, een enkel woord als omschrijving schiet eigenlijk steeds tekort.
Er zijn in DeWAR zeker kunstenaars maar kunstenaar is een hokje dat voor lang niet iedereen aldaar passend is. Ze bestaat uit pioniers van velerlei aard, van technische & bio-labdieren tot juristen, economen, theatermakers, permaculturisten & andere ondernemende (!) wereldversleutelaars, en meer, veel meer dan ik hier kan omschrijven.
Het barst er met andere woorden van de diversiteit. En vaak is het ook nog zo dat er een combinatie van deze zaken verenigd is in een persoon; diverse persoonlijkheden dus. Diversiteit draagt bij aan veerkracht en diversiteit is ook de kern van permacultuur.
Als je zoiets uit haar omgeving losrukt dan maak je heel erg veel stuk, net zoals het zeer de vraag is of een plant of dier dat onnadenkend uit haar ecosysteem losgerukt wordt, en op een andere plaats met hele andere omstandigheden wordt neergemikt, het overleeft: ze mist dan namelijk ook een hoop, vaak essentiële, verbindingen. Op de locatie van DeWAR zijn heel veel verbindingen ontstaan, heel veel meer dan je ooit met het blote oog zien kunt. De veerkracht die daaruit voortvloeit gooi je met het badwater weg als je zoiets verplaatsen of verspreiden wilt… niet doen dus!
“Een stoet van zo’n 400 mensen van De WAR trekt in parade naar het stadhuis om hun bezorgdheid te uiten bij de voorgenomen verkoop van het terrein aan een projectontwikkelaar. Er zijn tenminste 12 mobiele opstellingen mee met informatie over evenzoveel initiatieven die onderdak vinden in De WAR, bedoeld om raadsleden een beter zicht te geven op wat zich daar allemaal afspeelt. Het is een gedenkwaardige bijeenkomst waarbij de hal van het stadhuis afgeladen vol staat.” [bron: logboek DeWar, 11 oktober 2016] (filmbeelden via de link verderop hier in deze blogpost)
En waar interdisciplinariteit tegenwoordig zelfs op de langst bestaande universiteiten hip aan het worden is, en men verwoede, dappere pogingen doet uit het specialistische kokerdenken los te raken is dat bij deWAR de tweede of wellicht zelfs de eerste natuur, want daar heerst er geen ‘zo hoort het nu eenmaal’. Er is vooral open mindedheid, ruimte voor vernieuwing. En dat, terwijl de fysieke ruimte al een tijdje knelt, want DeWAR huurt nu één derde van de oude luciferfabriek (Warren Jenkinson-complex) maar zou waarschijnlijk het geheel vlot kunnen vullen met meer pionierende huurders, die niet alleen elkaar maar de hele samenleving versterken kunnen. De plek waar deWAR nu zit is daarvoor uitermate geschikt. Het is er bepaald geen saai bedrijfsverzamelgebouw waar de mensen een specifiek omschreven beroep hebben of iedere kunstenaar vooral op zijn eigen eilandje bezig is en doorgaans veilig binnen zijn eigen hokje blijft. Er is ook bepaald geen introverte subcultuur, maar veel meer een openbare plaats waar iedereen welkom is. Je komt er aan en ziet een stukje stadstuin en het kascafé (in een kas dus), een plek waar je welkom bent, of je er nu vaak activiteiten bezoekt of er nog nooit eerder geweest bent.
Het is een soort van moderne meent (commons), een woord direct verwant aan het woord gemeente, een plek die maatschappelijke functies vervult. Mede daarom vond (en vind) ik het ook logisch dat de gemeente dit stukje van haar vastgoed verhuurt aan DeWar. Flink subsidie erop toe geven zou logisch zijn (immers nog altijd veel goedkoper dan als gemeente zelf deze rol proberen te vervullen)… Maar daar vraagt DeWar niet eens om: de boel bedruipt zichzelf al jaren.
Desondanks komt zo’n vrije plaats als DeWar al snel een beetje bedreigend over, hoezeer de betrokkenen ook hun best doen. Alleen al het niet-in-hokjes-passen is eng, daarom is het best te begrijpen dat er een mismatch lijkt te zijn tussen de gemeente en DeWar; hier is niet eens onwil voor nodig, want beide organisaties zijn naar hun aard zo verschillend (en politicus of ambtenaar zijn in deze tijd kent ook zo haar uitdagingen) dat het met de beste wil van de wereld nog moeilijk is elkaar te begrijpen. En toch blijft het essentieel te proberen elkaar te vinden. DeWar heeft de gemeente, en andere betrokkenen alweer een uitnodiging gestuurd, denkt u mee?
Stuiteren
U kunt er de samenleving letterlijk mee vooruit helpen. Uit de enorme steun die DeWar ontvangt blijkt maar weer dat hier vanuit zeer diverse hoeken, enorm veel behoefte aan is.
Er gebeurt zo veel in DeWar en het is allemaal zo interessant, dat ik uit moet kijken dat mijn hoofd er niet te hard van gaat stuiteren, en ik helemaal in DeWAR raak of ehhh is dat juist opzet ~ of zelfs noodzaak?!
Benefietlezing over permacultuur
7 november a.s. geef ik op DeWar een benefietlezing over permacultuur, in de vorm van een Tegenlicht-Meetup.Maandag 7-11-2016 Tijden 19-22uLocatie De War (www.dewar.nl)Organisatie Maranke Spoor (Stichting PermaCultuur Onderwijs) en Laura (De War en andere voedselinitiatieven)Onderwerp De Stad als voedselbronBijdrage: Op www.dewar.nl staat wat jij kunt doen, bijdragen, alle steun wordt zeer gewaardeerd!!Om 19uur wordt de uitzending Groen Goud van VPRO TegenLicht gekeken http://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2011-2012/groen-goud.htmlDaarna neemt Maranke Spoor het woord, en nog enkele anderen, daarna vind een dialoog plaats. Met o.a. Het Voedselcollectief (Abel Herzbergen), CSA eemstadboerderijen, Tuinpark Laakzijde, het eveneens bedreigde Franciscaans millieuproject Stoutenburg, en diverse anderen.
Na deze sprekers gaat ‘Open Toko’ van start. Met deze Toko gaan we samen op zoek naar de mogelijkheden om de stad als voedselbron om te zetten.
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur-literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
Heb je dat ook weleens, dat je verrassend sterk van mening verandert? (Ook wel leren genoemd ;-)) Het woord heks is voor mij momenteel een geuzennaam. Een geuzennaam voor een wijze mens, iemand met een bovengemiddelde kennis van de natuur waarvan we allemaal een onderdeel zijn, maar zeker niks bovennatuurlijks! Het is dus zeker niet zo dat ik me van een praktisch/academisch/filosofisch/’poten in de klei’-type heb ontwikkeld tot zweefteef, en dat gaat ook niet gebeuren, vermoed ik.
Wel ben ik enthousiast over:
1) Een oud-cursist die mij vraagt om verdiepingsdagen over die superleuke lesdag met als thema ‘zelf je voedsel bewaren en verwerken’, in de jaaropleiding permacultuur, daarmee duidelijk doelend op de wens om meer inzicht te verkrijgen (anders dan receptjes te volgen). Inmiddels worden deze verdiepingsdagen de Heksendriedaagse genoemd, en reeds 4 keer gegeven aan wederom heerlijk enthousiaste cursisten met een schier oneindige kennishonger.
2) Deze vrolijke muziek met een geschiedenisles als boeiende inhoud.
De geschiedenisles uit deze vrolijke muziek en inmiddels diverse andere bronnen, hebben mij geleerd dat er ook in delen van het verleden veel geoordeeld werd over het hebben van kennis van de natuur. De macht die ervan uitgaat kan blijkbaar als iets bedreigends worden ervaren.
En nu zie ik het woord heks dus als geuzennaam, voor mensen die we goed gebruiken kunnen, terwijl ik het eerder waarschijnlijk net als sommigen die op onze blogs reageren waarschijnlijk als iets afkeuringswaardigs, onwetenschappelijks, zweverigs had gezien, werkelijk het laatste waar ik mee geassocieerd zou willen worden.
Maar nu kun je me geen groter compliment geven. Ik word tegenwoordig ook wel fermentosaurus hex genoemd, een prachtige woordspeling voor een fermentista, die traditionele fermentatie-culturen in leven houdt! Zeer vereerd. Ik denk namelijk dat we in deze onstuimige tijd, waarin veranderingen broodnodig zijn, een mentale instelling nodig hebben die opener is dan die van mij voorheen was… Niet meer in één paradigma blijven hangen, omdat dat ‘de’ al dan niet ‘wetenschappelijke’ waarheid zou zijn, maar dingen opnieuw durven bekijken met de verwondering van een kind.
Pogen niet langer te oordelen over het anders zijn van een ander, hoewel dat menselijk is.
En wellicht denk je nu van ja maar dat doe ik ook niet! En toch bestaat er allerhande discriminatie die welig tiert…. Hoe zou dat dan toch komen? Als ik terugdenk aan mezelf ‘vroegah’ dan ehhh was ik welliswaar groot voorstander van gelijke behandeling van alles wat in de Algemene wet gelijke behandeling wordt genoemd (homos, negers, vrouwen…) en het eerste artikel van de Nederlandse grondwet is het eerste en enige wetsartikel dat ik ook uit mijn hoofd leerde (ondanks het feit dat ik mijn rechtenstudie echt wel afgerond heb he he…) Het uit het hoofd leren van wetsartikelen is natuurlijk tamelijk onzinnig en gelukkig ook niet wat je tijdens een rechtenstudie doet, maar voor het gelijksheidsbegingsel / discriminatieverbod in het allereerste artikel van onze grondwet maakte ik graag een uitzondering… Zie hier het resultaat (je moet maar even van me aannemen dat ik dit nu niet heb opgezocht):
“Allen die zich in Nederland bevinden worden in gelijke gevallen gelijk behandeld; discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of welke grond dan ook, is niet toegestaan.“
In het niet discrimineren van mensen op grond van hun geslacht of hun ras was ik al vlot vrij goed… (Niet perfect, maar toch vrij goed.) Niet discrimineren vanwege godsdienst of levensovertuiging was toch al een wat grotere uitdaging, hoewel ik daar ook in de loop der tijd steeds beter in geworden ben… (Ik ben bijvoorbeeld van atheïst, agnost geworden, iemand die het niet weet, i.p.v. Iemand die een oordeel heeft over een ander zijn geloof.)
Maar dat laatste stukje van Art.1, “… op welke grond dan ook” was toen eigenlijk een ramp bij mij! Als iemand iets deed wat ook maar als ‘zweverig’ gezien zou kunnen worden, dan had ik mijn harde oordeel al klaar! Gevaarlijke nonsens, dacht ik dan. Of: Belachelijk, het lijken wel heksen!!!! Dáár wil ik niet mee geassocieerd worden… En meer van dat soort gedachten. Dat heksen van oorsprong vooral wijze wezens waren met een bovengemiddelde kennis van de natuur, dat wist ik toen nog niet. Ik had er geen idee van, maar ik had er wel mijn oordeel over klaar! En dat nu probeer ik steeds minder te doen.
Om diversiteit (de kern van permacultuur) een echte kans te geven en ruimte te bieden en bij voorkeur bij te dragen aan noodzakelijke veranderingen van deze tijd.
Marankes blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur-literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
Nergens op het land is er meer verticale ruimte dan in de Lage Landen… De sky is de limit, of nochtans de hoogte van de boom waarin je wilt klimmen.
Met een goede ladder en een snoeischaar-op-stok kun je een aardig eindje de lucht in oogsten.
In een van Marankes appelbomen groeien sinds dit jaar ook Chayotes. Gebruikmaken van verticale ruimte is errug handig voor kleine tuinen… Waar op de grond te weinig ruimte is voor courgetteplanten, kan op deze manier toch een komkommerachtige groente worden gekweekt! Natuurlijk moet de boel goed op elkaar afstemmen: zo vraag je je wellicht af of chayote de boom niet wurgt… Maar nee, dat doet hij niet. Maranke heeft de chayote immers pas onder de appelboom geplant toen die al zeven jaar was, en al meer dan groot en sterk genoeg. Een hartstikke prima klimrek, dat omdat het leeft niet steeds hoeft te worden vervangen!
En zo kan er twee keer geoogst worden, na eerst kisten vol appels nu een mand vol chayote, van hetzelfde hele kleine stukje tuin! En o ja hadden we al verteld dat er ook nog een kruisbes (op stam) onder staat? Die ook nog kilo’s aan kruisbessen heeft opgeleverd? En frambozen en nog meer: de productiviteit van dit microvoedselbos is soms bijna een lachfilm… Dit kan gewoon in een standaard achtertuin. Al heb je maar zes vierkante meter en de gelegenheid om een boom te planten dan kun je dit al doen!
Geïnspireerd door een verhaal in Permacultuur in je moestuin, en door andere boeken en verhalen, is Maranke aan de slag gegaan met de Chayote. Een stekelige variant die op ons gematigde klimaat zou zijn toegerust. Een groeispurt in de zomer, wat extra water in de droge nazomer, en de vruchten zijn al niet meer te tellen. Ecohoeve Den Oude Kastanje, van wie de moedervrucht kwam, heeft een goede variëteit uitgekozen, zo lijkt het.
In het boek Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein & Julie Thompson, dat Stichting Permacultuur Onderwijs bewerkte en vertaalde naar de taal en het klimaat van de Lage Landen, staat een verhaal over ‘de klimmende buurvrouw’ die wel raad weet met chayotes. Dit boek kun je inzien en als je wilt bestellen op onze webpagina over dit boek (klik daarvoor hier).
Wil je leren wat je vervolgens met de oogst kunt doen? Van een docent die ook kijk heeft op het verwerken van minder bekende gewassen uit voedselbossen? Kom dan naar de Heksendriedaagse (m/v): een reeks van drie huiskamer-keukensessies door Maranke Spoor.: klik hier voor meer informatie.
Marankes blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur-literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
Waar ik zo’n zeven jaar geleden als reactie op het woord permacultuur vaak te horen kreeg: “Wat?! Spermacultuur?!” hoor ik de laatste jaren steeds vaker een hoopgevend, ander geluid, dat in elk geval duidt op de groeiende bekendheid van permacultuur.
Vaak is het een geluid vol enthousiasme! Maar ik hoor dat andere geluid steeds vaker ook als een excuus, zoals: “Het is geen typische permacultuurtuin hoor…” Of zelfs een oordeel, in de trant van: “Die tuin van hem is geen permacultuur hoor, er zit niet eens een kruidenslak in!”
Nu kan ik je van die stress verlossen, de ‘(typische) permacultuurtuin’ bestaat namelijk niet.
Wat zou dat ook zijn?! Ik heb diverse tuinen mogen bewonderen, van allerprachtigste eetbare siertuinen tot tuinen waarin dappere pioniers het fenomeen cultuur helemaal losgelaten leken te hebben, resulterend in een tuin die na een jaar of twee meer leek op een ‘kweekgrasberg’ dan op iets anders. Verder allerhande eetbaardere tuinen die dan lokaal sterk van elkaar verschilden, erg wijs.
Maar ook dat is niet definiërend.
Afbeelding: Stel dat we Nieuwzeelandse spinazie tot superfood benoemden… Zou dan niet de evolutie van voedingswetenschap en van plantenveredeling enorm vertraagd worden? Evolutie bestaat dankzij diversiteit en eigenzinnigheid.
Permacultuur is ontstaan als manier om te zoeken naar principes en oplossingsrichtingen die de duurzaamheid voorbij gaan: een manier om opbouwend (of regeneratief) te leven. De boel beter achter te laten dan je haar gevonden hebt. Dat is ten eerste een ultiem breed geheel, dat uitgaat van een holistische blik, iets wat niet meer of minder betekent dan voortdurend kijken naar het geheel. Zo kun je op permacultuurwijze economieën, sociale structuren, en huizen ontwerpen. Het toepassen van de principes van permacultuur levert ook ‘voor mensen eetbare tuinen’ op, en dat is de toepassing die tot nog toe het meest voorkomt, of die toch het meest zichtbaar is. En daaruit komt waarschijnlijk ook het idee voort dat er zoiets bestaat als ‘de typische permacultuurtuin’, alsof er een stempeltje zou kunnen zijn om een tuin te maken volgens een recept, die je vervolgens kunt herkennen aan zijn uiterlijke verschijning. Maar dat is dus niet zo.
Dat het toepassen van permacultuurprincipes veel eetbare tuinen oplevert komt omdat de manier waarop we momenteel ons voedsel produceren erg afbrekend (of degeneratief) is, en daar het omkeren van onze levenstijl van degeneratief naar regeneratief doel is van permacultuur, is het logisch om waar mogelijk een deel van je eigen voedsel te kweken. Iedere situatie is echter anders, en in iedere situatie is weer wat ander gepast.
Afbeelding: Sla, lindebloesem en lindeblad van diverse bronnen. Een deel van je eten zelf verbouwen, als dat kan, een deel wildplukken, en een deel inkopen bij fijne bedrijven, of een combinatie waarin je het een wel kiest en het ander niet, kan allemaal een uitkomst zijn van de mogelijkheden en wensen die je hebt.
Het toepassen van de principes van permacultuur is zoiets als werken met een ‘patroontaal‘. Je kunt de principes een miljoen keer toepassen zonder ook maar één keer exact hetzelfde resultaat te krijgen! Het draait ook om het geven van echte aandacht, aan zowel het land als de mensen. Dat werkt. Je luistert naar het land, voordat je naar de mensen luistert, en draagt dan bij aan een ontwerp dat passend is in die lokatie en situatie.
Afbeelding: Zoals ook de typische spin niet bestaat, bestaat ook de typische permacultuurtuin niet. Permacultuur kun je prima beoefenen zonder tuin. Maar niet zonder web (verbindingen).
Ga je bijvoorbeeld aan de slag met een ontwerp voor een stadstuin op sterk(er) vervuilde grond, en de bewoner is bijvoorbeeld een kunstenaar, dan kan het zomaar zijn dat het toepassen van de principes van permacultuur een tuin oplevert die in de eerste plaats erg mooi is, en maar een beetje eetbaar voor mensen, je zou kunnen zeggen een eetbare siertuin light, en daar is helemaal niks mis mee! Dit hoeft juist geen ‘permacultuur light’ te zijn, al bekruipt je dat gevoel misschien wel… Het kan juist het passendst zijn voor de situatie. Het past bij de bodemsituatie en bij de wensen van de bewoner.
Wil je meer weten over de principes van permacultuur dan kan dat bijvoorbeeld in het eboekPermacultuur, Wat is dat?!
Afbeelding: Permacultuur werkt met ontwerpprincipes, patronen afgeleid uit observatie van natuur en cultuur. Een van deze ontwerpprincipes heet in het kort ‘Multifunctionaliteit’. Herken je er ook een ubuntu-teken in?
Marankes blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur-literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
Waarde Wezens! www.weggeefwinkels.nl is weer ge-update. De adressen van de diverse winkels in den lande, zijn weer bijgewerkt en je bent, in sommige winkels na hun zomervakantie, weer meer dan welkom om te nemen en te geven.
Weggeefwinkels zijn een geldloze oase in een wereld waarin zo ongeveer alles hierom lijkt te draaien, het is een soort van economisch kattekwaad, sociale permacultuur, waarin dus iedereen welkom is en heel veel meer.
Ze zijn echter geen uiting van een: alles-moet-altijd-gratis-zijn-voor-mij gedachtegoed, ze proberen hebzucht juist uit te dagen, onder andere door je te confronteren met overvloed.
En de belangrijkste les die meer dan tien jaar weggeefwinkelarij mij geleerd heeft is dat echte aandacht werkt, iets dat ik nooit zal vergeten.
Je kunt op www.weggeefwinkels.nl een hoop meer lezen over wat een weggeefwinkel is, allerhande weggeefwinkelgeschiedenis, en tips & trics om zelf een weggeefwinkel te starten.
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur-literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
Heb alweer verschillende bosjes kruiden geoogst voor de wintervoorraad… Die gaan gedroogd een potje in. En die potjes moet ik ergens laten natuurlijk. Naast een voorraadkast die vaak uitpuilt, en die ook potten met geweckt, gefermenteerd en gedroogd spul bevat, heb ik daarom verschillende kruidenrekken. Zelfgemaakt, want soms kan ik gewoon niet de maat vinden die ik zoek. Ons huis is klein en daarom is het extra van belang om elk hoekje optimaal te gebruiken…
Dat werd dus zelf klussen. Naast drie kruidenrekken voor kleinere potjes heb ik nu ook een grotere gemaakt. Om een nog grotere diversiteit aan potten kwijt te kunnen 🙂
Nog een voordeel van zelf maken is dat ik naast de grootte van het hele rek, ook indeling zelf kan bepalen. Als uitgangspunt voor de ruimte tussen de plankjes gebruikte ik dan ook de potten die wij hier vaak gebruiken.
Zie hier het resultaat….
Marankes blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur-literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
Waar een misklik al niet toe kan leiden. Ik wilde onderstaand bericht posten in een sociale-permacultuur-groep die ik mede beheer. Door een misklik plaatste ik het op mijn eigen tijdlijn. Ik kreeg er allerlei leuke reacties op (een ‘happy accident’ aangezien mijn eigen tijdlijn een paar jaar langer bestaat dan die groep en zo meer vrienden kent, waardoor er wellicht nog meer reacties kwamen). Hieruit kwam onder meer naar voren, dat de stelling die ik had afgeleid, uit diverse gesprekken die ik in voorgaande maanden had gehad, te weten:
“Ik wil niet in een ecodorp wonen want dat vind ik te religieus, te star, te ‘te’!”
… veel weerklank vond. Ik ontving ook persoonlijke berichten met de volgende strekking: “Hey, leuke vraag over die woongemeenschappen! Mijn partner en ik denken er ook weleens over. Maar die ‘ecomensen’, dat zijn vaak ‘irritante gelijkhebbers’ en daar wil je niet mee wonen. Respect voor andersdenkenden is toch wel het minste. Ik weet dat irritante gelijkhebbers niet aardig is om te zeggen, daarom reageer ik ook niet publiekelijk, maar toch is dat wel hoe ik ‘t ervaar.”
Zonder aardig te zijn slaat deze ‘reaguurder’ een spijker op de kop. En worden gevoelens verwoord van diverse mensen die ik ontmoette. Natuurlijk gaat dit voor de een meer op dan voor de ander en zijn er wellicht zoveel meningen als mensen, maar als algemeen gevoel wordt hier wel een snaar geraakt, een gevoelige snaar.
Ik heb in het verleden zelf in groepen gewoond en gewerkt. Dat was nog voor de ‘eco’-tijd. De meest ‘succesvolle’ van deze groepsverbanden waren zeer divers. De deelnemers waren zo divers als de deelnemers aan onze permacultuur-jaaropleidingen: van boer of bankier tot tandarts, hovenier of verpleegkundige.
En van atheïst tot christen en van anarchist tot VVD’er. Dat past ook goed bij permacultuur. Sterker nog: de Australische grondleggers van de moderne permacultuur laten hun medewerkers een verklaring tekenen waarin ze aangeven hun permacultuurlessen en andere activiteiten niet te doorspekken met één bepaalde politieke stroming of ander geloof. Dit sprak mij direct erg aan. Wat ik tot nog toe oppikte van natuur/leven is ook een steeds weer groeiend respect voor diversiteit. Hoe passend!
Wat betreft de gevoelige snaar zijn er een aantal dingen die, hoewel ze ongetwijfeld ook een functie hebben, en menselijk zijn, tot de pijnpunten lijken te behoren:
de waarheid in pacht menen te hebben, en daarmee verbonden starheid;
de behoefte de vrijheid van anderen in te perken;
claimgedrag in zijn algemeenheid (als in: Permacultuur kan niet zonder mijn vorm van spiritualiteit, politiek enz.);
(voor)oordelen.
En nu is zulks zoals ik al zei ook menselijk; ik heb ook vooroordelen en mensen die aangeven die niet te hebben acht ik weinig betrouwbaar: schijnheiligen? Gevaarlijke politiek correctheid? In vooroordelen kan ook vaak wel een kern van waarheid zitten. Onze hersenen hebben immers een methode nodig om enorme hoeveelheden informatie te verwerken, en met de toename van de hoeveelheid informatie die de moderne mens te verwerken krijgt in deze tijd van information overload wordt dat er niet noodzakelijkerwijze beter op.
De vraag is dan: hoe ga je ermee om, hoe vaak sta je er bewust bij stil, en leidt dit dan tot andere conclusies?
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur-literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
Mijn vorige blog over het voorjaar in de vasteplantentuin sloot ik paradoxaal genoeg af met dat ik snijsla ging zaaien… Jawel: een eenjarige! Ja hoor die zaai ik ook weleens en hoewel ik vanuit permacultuur-gedachtengoed relatief veel vaste planten gebruik (net als in ‘natuurlijke’ ecosystemen) heerst er bepaald geen verbod op het gebruik van eenjarigen, laat daar geen misverstand over bestaan. Maar met de bodemvriendelijke en onderhoudsvriendelijke vaste planten kun je dus een hoop!
Het hele voorjaar door eet ik hier en daar een vasteplantensalade. Deze salades kunnen heerlijk divers zijn, ook al op het moment dat het eenjarige spul nog niet groot genoeg en voldoende talrijk is.
Hoewel ik dol ben op mals jong snijslablad zijn de allerlekkerste salades die ik ooit gegeten heb helemaal gemaakt van vaste planten! Een voorbeeld: Op onze volkstuin at ik een salade van jong lindeblad, zevenblad, hondsdraf, knoflookblad, zuring, munt en citroenmellise. Dit alles met een eenvoudige dressing van olie & azijn, peper & zout.
Afbeelding: De middagzon (in de rug van de fotograaf) vindt zijn weg door de tuin.
Terwijl ik de salade at, samen met een eetgenoot onder de hazelaar, zat de ander gezellig tegen me te praten. Plotsklaps stopte hij met praten en keek me lichtelijk geschrokken aan… “Ben je droevig?” Even denken… O, hmmm, huh? Ah! Ik snap het al… Ik verontschuldigde me en legde het even uit. “Mijn salade was op, net voordat ik had gehoopt dat die op zou zijn. ik hoopte op nog één hapje heerlijks maar had me verkeken!” Begripvolle blik van mijn eetgenoot. Hij vond dat ik even op een pierrot had geleken, met zo’n droevig gezicht.
Wat was die salade lekker! Even dacht ik eraan nog een beetje te maken (de overvloed ervan is groot) maar nee dat heb ik toch niet gedaan, met de salade was mijn maaltijd compleet, ik had genoeg gegeten. Het soort van genoeg dat ervoor zorgt dat je de volgende dag pas weer hoeft te eten en in de tussentijd van alles kunt doen waar je volledig in opgaat.
Dit deed mij denken aan de bezoekjes van een vriend die ik al sinds onze studententijd ken. Hij gaf aan dat hij na een bezoek aan ons altijd dagenlang was verlost van het continue hongerige gevoel waar hij zo ongeveer om bekendstaat. Hij is twee meter lang en circa een meter breed (dus hij ziet er een beetje uit als de grote vriendelijke reus). Als hij ergens op bezoek gaat, belt hij vaak tevoren even op om te vragen of hij nog wat te eten mee kan nemen. Want, zegt hij: “Ik ben groot en ik eet veel. Ik wil niet door jullie voorraad heen eten.” (Bij ons lukt hem dat echter nooit, door het zelf verwerken van allerhande heerlijks d.m.v. diverse methodes staat ons huis altijd barstensvol potjes met heerlijks!)
De grote vriendelijke reus zegt: “Wat ik zo fijn vind aan een bezoek aan jullie is dat er, naast de gezelligheid, echt eten is. Erg lekker en voedzaam eten. Het is alsof ik allemaal noodzakelijke stofjes binnenkrijg waaraan ik anders, door mijn levensstijl als rondreizende IT-consultant die bijna altijd buiten de deur eet, een chronisch tekort heb. Mijn eten is doorgaans erg koolhydraatrijk. Vaak eet ik ‘s avonds thuis nog 1 à 2 halveliterbakken met Griekse vruchtenyoghurt, maar dat geeft lang niet het verzadigde gevoel als jullie eten en al helemaal niet zo lang! Terwijl de Griekse vruchtenyoghurt waarschijnlijk veel meer calorieën bevat.”
Precies dat lang verzadigde gevoel kan ik ook hebben na het eten van een diverse vasteplantensalade, zelf gefermenteerde producten, echte bouillon van botten. Tel uit je winst op diverse vlakken! En dan eet ik er nog niet eens veel van zo’n salade. Gewoon één kommetje of ontbijtbordje vol. Sterker nog: minder kan ook prima en als je het niet gewend bent is dat zelfs sterk aan te raden zodat je darmflora de kans krijgen zich aan te passen aan het nieuwe heerlijks!
Ook meer leren over samenvoorzienend voedsel verwerken?
Kom dan ook naar Marankes cursus ‘Samenvoorzienend voedsel verwerken‘. , ook wel liefkozend ‘Heksendriedaagse’ genoemd. We gaan samen fermenteren, drogen, wecken en dergelijke. Alle cursussen van Stichting Permacultuur Onderwijs zijn een mix van theorie en praktijk. Deze reeks van drie HuiskamerSessies vond driemaal plaats in februari, in maart en in april 2016, en in de herfst van 2016 kun je meedoen op drie donderdagen in september, drie vrijdagen in oktober, of drie zaterdagen in november.
Afbeelding: kruidenbed bij de deur van mijn tuinhuisje (aan de andere kant van de deur is het formuis om te koken).
Afbeelding: Onder de look-zonder-look zullen straks, nadat deze klaar zijn met bloeien en zaaien voor dit jaar, de aardbeienplanten en sedum tevoorschijn komen.
Afbeelding: Maranke oogst lindeblaadjes (de druif die je hier ziet groeit in een leilinde
Afbeelding: Onder de mispel, nu vol in het blad, is van het zevenblad eronder sinds begin maart veel geplukt om te drogen.
Afbeelding: Een tuin waarin voornamelijk eenjarigen worden verbouwd, begin mei…
… en een tuin waarin voornamelijk meerjarige (vaste) planten worden verbouwd, ook begin mei.
Marankes blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur-literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
Och wat groeit en bloeit het allemaal weer! Een aantal weken geleden nog voelde ik mezelf maar een lousy tuinier, het was toen mooi weer, maar de tuin zag er nog vrij winters getooid en wat verwaarloosd uit. Maar nu is het alweer prachtig! Wat is het dan fijn om veel vaste planten in je tuin te hebben! Ik monterde er helemaal van op. De vele vaste planten hebben een groeispurt gemaakt en daarvoor hadden ze mij natuurlijk niet nodig, heerlijk!
Zwarte pepermunt (Mentha piperita var. ‘Nigra’) kwam eind februari voorzichtig boven in de pot op mijn terras.Zwarte pepermunt (Mentha piperita) nu, begin mei.Kaukasische rankspinazie (Hablitzia tamnoides) eind februari: het wortelgestel van deze ca. vier jaar oude plant zendt scheuten naar boven.Kaukasische rankspinazie (Hablitzia tamnoides) begin mei, onder een appelboompje in een grote pot op mijn terras; je ziet dat er al van is geoogst 😉
Ik heb wel wat in de tuin(en) gedaan natuurlijk, en dat was ook wel even lekker rauschen maar het was erg goed te overzien! Als onderbegroeiing in het pottendeel van de tuin hebben we veel rankspinazie staan, fijn voor meer schaduwrijke plekken, en het zorgt ervoor dat de grond in de potten mooi beschut is en er nauwelijks ‘onkruiden’ te verwijderen vallen… en hoewel het een geduldklus is om deze vaste plant aan de gang te krijgen is het superfijne onderbeplanting, die eenmaal gevestigd ieder voorjaar weer vlot wat maaltjes fris groen saladeblad oplevert! En dat al op het moment dat het eenjarige spul grotendeels nog gezaaid moet worden, of nog in het kiembladstadium verkeert. En als er overvloed is, gaat het de pan in als spinazie, ook heerlijk! Aan zaaien waren we dit jaar door familieomstandigheden sowieso minder toegekomen dan anders….. Iets waar we dan ook pragmatisch mee omgaan: we hebben bijvoorbeeld wat meer plantjes gekocht, voornamelijk bij vriendelijke kleine kwekers. Verder hebben we ook wat plantjes gekregen van vriendelijke collegatuiniers met een overvloed aan zaaigoed! Zo komt het allemaal vlot weer goed. Als in: we hebben al weer meer dan we van plan waren. Af en toe zeggen we hier thuis tegen elkaar: laten we het dit jaar maar eens niet zo dol maken, maar voor je het weet sluipen er dan weer allerhande plantaardige vrienden de tuin in, of tientallen genummerde zaaibakken vol met allerlei heerlijks.
Rabarber (Rheum rhabarbarum) onder een mispel (Mespilus germanica), met Vergeet-mij-nietjes (Myosotis), eind april.De hosta’s in mijn volkstuin komen gelukkig ook weer boven! Zie een van mijn blogs van vorige lente voor een hosta-gerecht!Een van de Chaenomeles japonica (Japanse Dwergkwee oftewel Citroen van het noorden) in bloei op onze volkstuin. Misschien ken je deze plant uit plantsoenen! Of uit het boek Permacultuur in je moestuin dat ik mee bewerkte en vertaalde.Mispelboom (Mespilus germanica) in bloei op onze volkstuin
Zo nu weer snel naar buiten, snijsla zaaien!
Marankes blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
