Deze maand in het magazine GezondNu een artikel over #Permacultuur van een hele reeks pagina’s! Gebke Verhoeven interviewt Maranke Spoor . Je vindt het blad in sommige kiosken, en het is te bestellen via Gezondnu. Met dank aan Douwe van o.a. de pagina Permacultuur en de website PermacultuurNederland.org. Veel leesplezier in het artikel en de rest van het blad!
Marankes Blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
Onze volkstuin is in vergelijking met vele andere een soort van andersomtuin. Hoewel er van alles aan het veranderen is (yay!) zijn we nog altijd geen norm aal (de Norm Aal is een moeilijk waarneembaar beestje; het gaat ook precies op de norm liggen! Maar er is iets aan de hand met de betekenis en de toepassing van het woord ‘norm’… Ik kom hier nog op terug in een volgende blog).
).
We oogsten vlot al van alles in het voorjaar, ook in de maanden die onder tuinders bekend staan als de zogenaamde ‘hungry gap’. Soms eten we al in Februari de eerste soep met groen uit de tuin erin! Op het moment dat eenjarigen nog niet eens gezaaid zijn! De deels ‘wilde´ weelde die dan beschikbaar komt is een meer dan welkome bron van vitamines en mineralen, zeker zo na de winter. Daarop volgt de bessentijd, en de grap van bessen is dat ze zowel erg gezond als zeer kostbaar zijn in de aanschaf in de winkel, en behoren tot de makkelijkste planten om te kweken in de vasteplantentuin!
Natuurlijk gaat ook dit niet helemaal vanzelf, al helemaal niet in de kleinere tuin met haar grotere snoeinoodzaak vanwege ruimtebeperkingen. Maar toch, in vergelijking met eenjarigen (het overgrote deel van de ‘moestuinplanten’ en van de peulvruchten en groenten in de winkel) is het relatief weinig werk. Bovendien valt het werk te concentreren: een aantal dagen en dagdelen per jaar flink aan de slag i.p.v. iedere week tot iedere dag steeds weer een beetje aandacht geven, en in de zomer niet op vakantie kunnen! Want dat is een ander voordeel van de vasteplantentuin: omdat de overgrote piek van de oogsttijd in voorjaar en najaar ligt, kan je na de bessenoogst gewoon op vakantie zonder (veel) oogst mis te lopen. De mogelijkheid om het werk te concentreren is een algemeen patroon in de vasteplantentuin, hetgeen haar dus ook geschikter maakt voor mensen met volle agenda’s en tuinen die niet aan je huis grenzen. Na de zomervakantie komt dan de top van de oogsttijd van het grotere fruit, dat vaak aan bomen groeit…
Een ‘andersom’-tuin kan natuurlijk ook op diverse manieren en in diverse combinaties met eenjarigen (zoals je ziet in het boek Permacultuur in je moestuin).
Wat denk je, iets voor jou, zo’n vasteplantentuin? In onze jaaropleiding permacultuur kun je stap voor stap toewerken naar een tuin die bij je past. Of een ander ontwerp maken: met permacultuur kun je allerlei systemen ontwerpen.
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
In April is er nog gelegenheid om deel te nemen aan de cursus samen voedsel verwerken, de laatste kans voor de zomer! Heerlijk eten /proeverijen, o.a. uit ons fermentatie-lab loopt als rode draad door deze vooral praktische cursus. Dus wil je ook leren om zelf te fermenteren, drogen, wecken en meer? Zodat je niet meer afhankelijk bent van pakjes en zakjes waarvan je niet weet wat erin is gegaan? Samen weer meer baas in eigen buiken worden dus? Altijd wel een oplossing hebben als je ergens tegen overvloed aan loopt? Neem dan deel aan deze driedaagse training die liefkozend ook wel de Heksendriedaagse-voor-mannetjes-en-vrouwtjes-heksen genoemd wordt 🙂
Nog een ander actueel nieuwtje over weer meer baas worden in eigen buiken! Op 2 april (zondag) is in Amersfoort de zadenruilbeurs en studiedag Lente in De WAR. Hier kun je aan onze kraam, waar Lucas zal staan, proeven uit ons fermentatie-lab en boeken uit onze bibliotheek bekijken. Ook zijn natuurlijk de boeken die we hebben vertaald en bewerkt, hier te bekijken en te koop: Herstellende landbouw (Mark Shepard) en Permacultuur in je moestuin (Christopher Shein & Julie Thompson).
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur-literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
Over teeltverschillen tussen eenjarigen en vaste planten…
In ons eboek staat een pagina met daarop levensgroot de vraag: “Ben jij al een vasteplanten-eter?!” Omdat hiermee een forse duurzaamheidsslag kan worden geslagen… De meeste planten die we nu eten zijn eenjarig (groentes, maar ook basisvoedsel zoals piepers en pinda’s): in slechts één jaar tijd ronden ze hun hele levenscyclus af, van zaadje tot plantje tot zaadje (of knol of peulvrucht)…
Kijkend naar natuurlijke ecosystemen, kom je heel veel meer vaste planten tegen dan eenjarigen… Voor de teelt van vaste planten gelden echter andere uitgangspunten dan voor eenjarigenteelt; het is logisch dat het best even wennen is om van eenjarigenteelt naar méér meerjarigen te gaan… Het werkt net even anders…
Ik bezocht onlangs een prachtige, fijn lopende zorgboerderij. Op een zorgboerderij is het uiteraard van het grootste belang dat zaken niet ingewikkeld worden, planten op overzichtelijke rechte rijtjes zijn er ook om die reden passend.
In een van de bedden was gestart met wat rijtjes vaste planten. Dit bed deed niet mee in de teeltwisseling nu deze vaste planten vele jaren blijven leven en daarbij om diverse redenen bij voorkeur op dezelfde plaats blijven staan… Dit zijn dus geen bedden waar je regelmatig even met de frees overheen kunt gaan…
Het is bij vasteplantenteelt belangrijk dat je begint met een ‘schoon velletje’: een stukje land waar de ‘onkruiddruk’ laag is… Dat is een van de redenen waarom permaculturisten, zowel op kleine als op middelgrote schaal, zo hun best doen met ‘sheetmulchen’ en dergelijke… (zie ook mijn blogbericht Sheetmulchen met een zachte g).
Wil je namelijk, om welke reden dan ook, dat de tuin er ‘netjes’, overzichtelijk uitziet en begin je vaste planten te telen op een stuk land waar allerhande ‘wortelonkruiden’ welig tieren, dan creëer je een eindeloze bron van werk… De reeds aanwezige vaste planten (soms wortelonkruiden genoemd) hebben niet alleen een voorsprong op jouw gewassen, ze komen na schoffelen ook nog eens voortdurend terug en nestelen zich in de wortelstelsels van de door jou wél gewenste planten… Met andere woorden, vasteplantenteelt op een manier van een eenjarigentuinderij is doorgaans niet praktisch. Je staat voor een keuze: of je kiest ervoor om de kruidlaag (van in dit geval ‘wortelonkruiden’) niet, of slechts minimaal, te beheren en de tuin verandert in een wilde weelde, of je zorgt voor een ‘schoon velletje’.
Nu is sheetmulchen natuurlijk een hele hoop werk, maar het is wel eenmalig en juist geen eindeloze bron van werk. En dat is wat het vanuit permacultuurlogica soms toch een gerechtvaardigde investering maakt.
Het overschakelen naar een voedselpatroon en teeltwijzen die meer rusten op vaste planten is prachtig duidelijk beschreven door de ervaren boer, ingenieur en ecoloog Mark Shepard, wiens boek Herstellende landbouw door onze Stichting Permacultuur Onderwijs is vertaald naar het Nederlands en waar nodig bewerkt voor ons klimaat. Kijk het boek in op onze website en bestel het bij onze stichting om zo ons werk mede mogelijk te maken 🙂 Op deze pagina kun je Herstellende landbouw inzien en bestellen!
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur-literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
De zon schijnt, het is half februari en ik begin voorjaarskriebels te krijgen… Best uitdagend want de sneeuw is nog maar net gesmolten en de IJsheiligen zijn nog 3 maanden van ons verwijderd! Nog geen tijd dus om al van alles te gaan zaaien, want voor ik het weet zit ik dan straks weer met een boel lange pierige plantjes, wellicht zelfs middenin een vorstperiode…
Tuurlijk zijn er uitzonderingen. Een Chayote is in haar pot gestopt, en wellicht begin ik vlot aan tomaten, die kunnen dan mooi de tomatenplant opvolgen die nog altijd vrucht staat te dragen in onze woonkamer! De tomatenplant in onze woonkamer is een schoolvoorbeeld van een lange dunne plant:
De lange dunne tomatenplant die nog altijd vrucht staat te dragen in de woonkamer is bewust zo lang geteeld in het kader van een future of food-experiment van de universiteit Utrecht, en aan ons gedoneerd aan het einde van een experiment. Denkend aan de future of food komen wij steeds meer uit bij meer vaste planten, en een bescheidener aantal landbouwhuisdieren, alles als onderdeel van een divers ecosysteem. Van monocultuur naar permacultuur. Het draait er dus om of eten in een ecosysteem is opgegroeid. Een flinke paradigmashift.
In het kader hiervan hebben we diverse eetbare vaste planten staan. Sommige lijken wat op de tomaat, in dit klimaat in elk geval buiten eenjarig, maar bij voldoende warmte en licht kan die het wel langer volhouden… Bijvoorbeeld Pepino meloenpeer: een grappige, heerlijk zoete vrucht die net als de Chayote de grens tussen groente en fruit doet vervagen… En andere kunnen prima tegen vorst, zoals de Siberische kiwi en de Hablitzia tamnoïdes oftewel Rankspinazie. Zij hoeven dus niet steeds opnieuw te worden gezaaid, wat ook wel weer een beetje rommelt met mijn voorjaarskriebels… Maar in dit klimaat blijft er voorlopig in elk geval, nog genoeg te zaaien.
In zijn algemeenheid heb ik liever stevige, gedrongen plantjes die voldoende licht (van boven!) hebben gehad. Ook zaailingen hebben immers licht van boven nodig om later groot en sterk te kunnen worden, en buiten in de kas is het voorlopig nog te koud om te zaaien…
Ik kan echter wel alvast: de bloempotten gaan sorteren, rondjes knippen om de tomaten straks te beschermen tegen slakken en het langzaam ontluikende voorjaar observeren!
Marankes blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur-literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
Een van mijn ecologiedocenten zei altijd: “Plants rule the world!” Hij had natuurlijk gelijk! Het belang van planten is nauwelijks te onderschatten. Ook heb ik er een enorm zwak voor, blijkend uit mijn hele levenswandel. Maar dat betekent niet dat ik nergens anders meer oog voor heb. Sterker nog, de breedte van permacultuur maakt juist dat het me zo ontzettend aanspreekt: integrale visies, kijken naar het geheel… Vaarwel aan de ‘overspecialisatie‘ om vanuit uitgezoemde toestand oplossingen te kunnen zien voor de uitdagingen van deze tijd!
Planten zijn dus essentieel, maar om nu te ontkennen dat permacultuur meer is dan dat… Dit hoor/zie ik evenwel regelmatig gebeuren, als er bijvoorbeeld online iets wordt gepost dat een ander aspect van permacultuur raakt dan plantjes, zoals economie of sociale permacultuur of nog wat anders, wordt er regelmatig gereageerd met zoiets als: “Wat dit nou met permacultuur te maken heeft?!” Dat zie ik dan toch als een flinke verschraling. ‘Natuurbeheerders’ staan daar als liefhebbers van verschraling van landschappen welicht bij te juichen, maar ik niet. Op deze wijze kun je uiteindelijk zelfs weer uitkomen bij een monocultuur, oftewel datgene waar permacultuur een alternatief voor beoogt te bieden. Het gaat in tegen het wezen van permacultuur. Het immer naar evenwicht & diversiteit zoekende wezen.
De naslagwerken van de grondleggers van de moderne permacultuur laten er ook geen misverstand over bestaan dat het een zowel divers als breed fenomeen is, en dat we dat nodig hebben om wat te doen aan de uitdagingen van deze tijd. De beloftes van de permacultuur zijn enorm! We kunnen van een negatieve voetafdruk een positieve maken maar dan moeten we wel veranderen van een reductionistische manier van kijken naar een holistische, kijken naar het geheel dus!
Dat stuurt op veel veranderingen op veel vlakken wat voedselproductie betreft bijvoorbeeld o.a.! een verandering van eenjarig naar vast, want lerend van de natuur (de kortste definitie van permacultuur) kom je uit op heeeeel veel vast planten met hier en daar enkele eenjarigen, en niet zoals nu gebruikelijk heeeel veeel eenjarigen met hier en daar een vaste plant.
Of zoals Professor Stuart B. Hill (Foundation Chair of Social Ecology University of Western Sydney) zegt hierover: Als de Permacultuurprincipes die David Holmgren bespreekt in zijn uitermate belangrijke boek Permaculture, Principles and pathways beyond sustainability zouden worden toegepast op alles wat we doen dan waren we goed op weg naar duurzaamheid en daar voorbij!
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur-literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
Ken je ze ook, die berichten die stellen dat je, als je om het ‘milieu’ geeft, maar beter geen bio eten kunt eten omdat dat meer land vraagt dan ‘gangbaar’?
En inderdaad als je 2 monoculturen met elkaar vergelijkt, de een gangbaar, en de ander bio, als je dus dezelfde industriële werkwijze gebruikt, dan kun je zomaar bij een dergelijke conclusie uitkomen, zelfs zonder dat je hoeft te goochelen met cijfers. (Zie bijvoorbeeld ‘When organics goes bad’ door Geoff Lawton c.s.)
Daar zit hem dan ook gelijk het probleem, bij de monocultuur, de industriële wijze van voedselproductie. Permacultuur biedt daarvoor een alternatief, een derde weg. Deze behelst echter wel een veel grotere verandering, dan die van gangbaar naar bio… Een heel andere manier van denken die stuurt op diversiteit, op polyculturen, het kweken van eten in ecosystemen, waarvan mensen een onderdeel zijn. Dat betekent niet dat een dergelijke voedselteelt enkel maar op kleine schaal kan, Mark Shepards Herstellende Landbouw biedt daarvan een inspirerend voorbeeld op akkerbouwschaal. Reden waarom mijn collega Lucas Brouns en ik dit boek kozen om te vertalen en bewerken voor het Nederlandse taalgebied, en de motiverende en hoopgevende positieve feedback die we daarop kregen sterkt ons nog altijd. Dit boek spint prachtig uiteen hoe klein de verschillen tussen gangbare en biologische monocultures zijn. Want ja: monoculturele landbouw blijft industrie, industrie die de bodem overslaat (Hier leg ik dat ook uit in het tv-programma Melk & Honing, vanaf de 6e tot de 11e minuut van het programma), en ver, heel ver af staat van ecosystemen, hoeveel ‘eko’-keurmerken er ook op zitten. Een onderwerp dat nog veel meer bekendheid kan gebruiken!
Waar een vierkante meter van een gewas (bijvoorbeeld tuinbonen of aardbeien) op een volkstuin, met daarnaast een ander gewas echt geen monocultuur is, al helemaal niet, als er her en der ook nog allerhande ‘ondersteunende’ planten staan die ecosysteemdiensten vervullen, is er bij een bio-akkerbouwer standaard juist wel sprake van monocultures, doorgaans hectares vol met een en hetzelfde plantje erop… Een feestje voor die wezens voor wie dit gewas een feestmaal is… Er wordt in ‘biologische’ akkerbouw net als bij ‘gangbare’ akkerbouw wel aan teeltwisseling gedaan, en dat is wellicht maar goed ook, maar daarmee is het nog lang geen ecosysteem. De biodiversiteit is er extreem laag… (Vast ken je Rebbeca Hoskings documentaire A farm for the future, die met Nederlandstalige ondertitels te bestellen is bij Trans Moves.) Uiteindelijk vertraagt teeltwisseling het afnemen van de bodemvruchtbaarheid enkel, maar ze lost haar niet op.
Het is een beetje zoals met bijvoorbeeld (het overgrote deel van) de High-Tech-landbouw-vernieuwingen, je kunt er van vinden wat je wilt, maar het blijven end of pipe solutions: oplossingen die de gevolgen van een destructief systeem wat matigen, een beetje de scherpe randjes eraf vijlen, maar die niet de oorzaken van de ellende wegnemen.
Waar een moderne industriële akkerbouwer (zowel gangbaar als bio) een soort van fabrieksmanager is (zie bijvoorbeeld ‘Prairie to monoculture’ door Geoff Lawton c.s.), is een herstellend landbouwer veel meer een ecoloog, die voortdurend observeert, en reageert; een totaal ander beroep, dat meer en vooral ook andere kennis en vaardigheden vraagt. Dat verklaart ook de prachtige opmerkingen van cursisten in onze permacultuuropleidingen: “Waarom heb ik dat niet geleerd op de landbouwschool?!” of “Ik heb na deze permacultuuropleiding een veel beter beeld van het totaal plaatje van de natuur.”
Komende lente kun je meedoen aan onze cursus Permacultuur in Vogelvlucht te Utrecht, waarin we ook twee excursies naar elders doen. Zie hiervoor ook onze cursussen-pagina, waar je ook de jaaropleiding permacultuur ziet in onze interactieve webschool.
Dus je koopt geen voedsel met eko-keurmerk?
Jawel hoor, en ik doe mijn best meer vaste planten te eten, meer uit eigen tuin, van de lokale biomarkt, van Pure Graze e.d… Keurmerken vind ik daarbij wel minder belangrijk dan of het voedsel in ecosystemen geteeld is, en of het van regionale herkomst is. Ik wil een onderdeel van de oplossing zijn en niet van het probleem, maar heb tegelijkertijd niet de illusie dat we in één gemakkelijke sprong van de huidige puinhopen naar een ecoparadijs kunnen, en op het moment dat het niet lukt om op deze manieren aan al mijn voedsel te komen, dan voel ik me niet direct vreselijk (verlammend) schuldig, maar ik zie wel dat dat lang niet ideaal is en dat er nog heeeel veeeel meer verandering nodig is. Ik blijf me daarvoor inzetten en denk niet: Ach, deze zak worteltjes, meel, nootjes o.i.d… heeft een eko-keurmerk dus zal het wel goed zijn, ik heb verder geen verantwoordelijkheid meer, en stop hier maar met nadenken… Nee, ik blijf proberen bij te dragen aan grotere veranderingen, en daarbij moet ik ook toegeven dat ik ook om mijn eigen milieu geef en dat mijn keuze dus snel gemaakt is, als ik de keuze heb om wel of geen (chemisch) gif te eten… Herinner je je nog die urinetest onder Europarlementariers die allemaal round-up in hun urine bleken te hebben?
Marankes blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur-literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
De beknopte zesdaagse cursus Permacultuur die in eerdere jaren al op diverse plekken plaatsvond, is dit voorjaar in Utrecht te volgen, op zaterdagen.
Toen het rondreizende circus van Stichting Permacultuur Onderwijs om technische redenen eens neerstreek in de eigen woonkamer en keuken van docent Maranke Spoor, namelijk vanwege een reeks verdiepingsdagen over voedselverwerking, bevestigden de reacties het vermoeden dat het voor sommige mensen erg prettig is om in een nog wat kleiner verband een cursus te volgen, en dat anderen het leuk vinden om onze bibliotheek te kunnen raadplegen, onze tuin te zien e.d. Daarom bieden we de zesdaagse cursus dit jaar aan in de vorm van huiskamer-sessies in Utrecht! In een luxe kleine groep dus.
Oorspronkelijke permacultuur-ontwerp-opleidingen (in het Engels afgekort als pdc’s, vanwege het permacultuur design certificate dat je ermee kunt behalen) vonden klassiek plaats als ultieme samenvatting van permacultuurwijsheid, een soort perma-rijbewijs. Deze zijn verder ontwikkeld, bijvoorbeeld in de vorm van de interactieve webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs waarin je je eigen situatie als uitgangspunt neemt terwijl je naast desgewenste uitwisseling met andere studenten, van de docenten individuele feedback krijgt op je projecten. (De jaaropleiding permacultuur, voorheen 18 lesdagen, volgen onze studenten tegenwoordig meestal in onze interactieve webschool, en daarnaast kunnen ze zich naar behoefte inschrijven voor excursies en/of verdiepingsdagen, een Oefenboerderij-sessie, of een kortere cursus zoals deze zesdaagse van komende lente.)
De zesdaagse cursussen zijn beknopter dan een pdc, die traditioneel tenminste 14 lesdagen omvat, maar wel een goed fundament om snel door te kunnen leren en oefenen, en door de kortere duur geschikt voor drukbezette mensen die (nog) niet aan een jaaropleiding toekomen of voor oud-studenten als opfriscursus. De zesdaagse bevat 2 excursie-dagen.
De voorjaarscursus is een mix van theorie en praktijk zoals alle opleidingen van Stichting Permacultuur Onderwijs. Dat geldt zowel voor de online opleidingen als voor de trainingen op diverse locaties, omdat deze mix in de praktijk doorgaans het meeste leerrendement oplevert.
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
De oogsttijd is zo goed als voorbij. Het heeft ook al behoorlijk gevroren. Tijd dus om de mispels te oogsten, bij ons het laatste fruit van het jaar. Later nog dan de superlate en prachtig roze “Katharina”-druif.
Mispels doen het fantastisch bij ons. Met ander fruit ondervinden we altijd concurentie van allerhande andere dieren; zelfs de appels zijn erg in trek bij de vele vogels. Maar bij mispels is dat niet het geval. We kunnen er zo veel van oogsten als we maar willen, zelfs heel laat in het seizoen!
Ook de uitdagende bodem-omstandigheden die, toen we ons bodembeheerplan nog niet hadden kunnen uitvoeren, zodanig waren dat diverse fruitbomen stierven, hebben de mispel niet kunnen deren… Het is een fantastische ‘STUN’-fruitboom: we hebben hem geplant en hier vervolgens letterlijk nooit meer wat aan gedaan. Reden genoeg om er erg enthousiast over te zijn. (STUN is een term die Mark Shepard, auteur van Herstellende landbouw, bedacht. Aanvankelijk betekende deze sheer, total, utter neglect (algehele, totale en uiterste verwaarlozing) maar zijn vrouw maakte er naar zijn zeggen van: strategic, total, utter neglect. Shepards boek is een praktisch-filosofisch boek met als ondertitel ‘Agro-ecologie voor boeren, burgers en buitenlui’. Je kunt dit boek hier inzien.
(Mispels geven ook prachtige grote bloesems, die niet zomaar wegwaaien en dus lang aan het boompje blijven zitten.)
De volgende vraag is natuurlijk: Maar wat kan je daar dan mee? Mispels zijn vrij onbekend, en toen we onlangs de historische tuin (warmoezerij) in Lent bezochten, gaven ze daar ook aan dat de mispels niet zo populair zijn, vooral omdat mensen niet zo goed weten wat ermee te doen. Sommigen eten er wel een paar, en dan als ze zo rijp zijn dat ze zacht zijn geworden (‘Zo rot als een mispel’) maar dat is maar een klein beetje natuurlijk. Voor grotere hoeveelheden heb je toch bewerkingsmethodes nodig…
Maar welke dan? Taartjes van mispels zijn heerlijk! De smaak heeft iets weg van appel-kaneeltaart… Maar net als bij appeltaart heb je ook daar maar een klein beetje voor nodig, en het verwijderen van het klokhuis is bij mispels extra veel werk omdat het klokhuis relatief groot is en er in verhouding tot het werk dus weinig overblijft. Dus ook andere verwerkingsmethodes zijn welkom. Dan komen wij uit bij bijvoorbeeld, het ontsappen.
Wij laten de mispels vaak nog even liggen, binnenshuis, met hun snuit naar beneden. (Als ze al zacht zijn bij het oogsten dan gaan ze rechtstreeks de sappan in.) Het sap wordt er dan uit gestoomd zonder dat de we de vruchten hoeven schillen of de klokhuizen verwijderen. De boel gaat heet de flessen en flesjes in, waardoor het circa een jaar houdbaar is, en de prut die overblijft wordt gecomposteerd.
Ik vind mispelsap heerlijk… Vorig jaar hadden we bij wijze van experiment wat steranijs in enkele flesjes gedaan, dat smaakte al helemaal goddelijk! En dit jaar willen we bij wijze van hexperiment eens proberen het sap te fermenteren, tot mispellimonade… Over hexperimenten en meer kun je verder lezen op deze pagina op onze website: http://permacultuuronderwijs.nl/cursussen-2/
Marankes blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
“Wat kan ik doen om dat stoere boerenbedrijf dat jij hier beschrijft te helpen?!” Tijdens lezingen, workshops en opleidingen permacultuur die ik verzorg, krijg ik nog weleens deze zeer terechte vraag. En: “Waar zitten die bedrijven die goed boeren?”
Nu is het inderdaad belangrijk om deze te steunen… Antwoord onder de berichten op sociale media over deze blogpost dan ook vooral met bijvoorbeeld… Ik vind Pure Graze, Remeker, Tuinderij De Volle Grond fantastisch, want … (Links naar websites met lijstjes van dergelijke goede boeren zijn ook zeer welkom in de commentaren op sociale media.)
Maar wat ook belangrijk is, is dat we niet met zijn allen enkel bij enkele pioniers de deur plat gaan lopen terwijl er verder weinig verandert… Daarom vind ik het belangrijk om bij het doen van inkopen altijd kritisch te blijven, ons te blijven informeren, te kijken wat er lokaal verkrijgbaar is, en wat daaraan te verbeteren valt… Soms is het niet reëel voor een bedrijf om nu een volgende duurzaamheidsslag te slaan omdat het economisch niet lukt, en net zo goed is er ook niet altijd tijd voor een praatje met een bezoeker van de boerderijwinkel, bijvoorbeeld omdat het net de top is van de oogsttijd. Maar dan nog kan een vraag die veel gesteld wordt op een rustiger moment wel aandacht krijgen, al was het maar via een bericht aan iedereen op de website. En wie weet wat daar allemaal voor moois uit kan ontstaan: verdere toename van kennis over wat wel en niet kan (binnen het huidige economische systeem), meer crowdfunds voor vernieuwing, wat al niet …
… en ook een toename van inzicht in waar grotere veranderingen nodig zijn. Daarom zijn initiatieven als een @nder soort geld van Stro (Social Trade organisation), het theater ‘Door de bank genomen’ van De Verleiders, De Blije Bank, maar ook De War, Het Levende Dorp, Transition Towns, Omslag en andere kantelaars nu essentieel…
Met essentieel bedoel ik niet dat het alleen om de 1 draait, en niet om de ander., niet alleen om hét ene of om hét andere… Niet alleen-maar-praktijk of alleen-maar-theorie, geen alleen-maar-planten in plaats van dieren, geen hadden-we-maar-een-sterke-leider of links-in-plaats-van-rechts of alleen-maar dit-in-plaats-van-dat. Het is niet zo zwart-wit… Daar geloof ik niet in.
Voor mij zijn het allemaal schijntegenstellingen. Ik houd bij mijn keuze waarvoor ik me inzet wel rekening met de mate van verandering die een initiatief kan veroorzaken, en uiteraard met mijn eigen kennis en kwaliteiten.
Ook is het belangrijk waar ik plezier aan beleef. Want om met Rob Hopkins te spreken, “If it isn’t fun it isn’t sustainable”.
Hier gaat ook de projectmanagementmethode Dragon Dreaming van uit: dragon dreaming is een projectmanagmentmethode waarin duizenden jaren ervaring van Australische aboriginals ligt besloten. Ze bevat diepe patroonkennis. Stichting Permacultuur Onderwijs heeft dragon dreaming gebruikt bij het ontwikkelen van haar permacultuur-webschool en O boy, wat was dat een empowering experience! 🙂
Be the change! Wacht niet op deze of gene, loop niet allemaal als een kip zonder kip achter enkelen aan, maar zorg dat er veel meer komen, zonder de stoere pionier-pioniers te laten vallen….
Evenwicht en diversiteit daar draait het voor mij om.
[1000 drawings, in Cobra Museum te Amstelveen, maart 2013]
Marankes blog
Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.
