Featured

Blogberichten overzicht

Het verschil tussen Permacultuur en Regeneratieve Landbouw

Wat is het verschil tussen permacultuur en regeneratieve landbouw, of is het eigenlijk hetzelfde? Deze vraag kreeg ik naar aanleiding van de allereerste aflevering van onze fonkelnieuwe podcast.

(Je vindt deze podcast, toepasselijk Permacultuur Podcast genaamd, hier: www.permacultuuronderwijs.nl/permacultuur-podcast/ )

Ik zag in deze vraag en het feit dat deze vrij grote vraag vaker gesteld wordt, een mooie aanleiding om hier eens een blog aan te wijden. Regeneratieve landbouw is net als herstellende landbouw in principe een vorm van landbouw die het geheel, zoals de bodem en de biodiversiteit, beter achterlaat dan ze haar heeft aangetroffen. Herstellende landbouw is het fenomeen waarover we Mark Shepards boek vertaalden en bewerkten voor het Nederlandse taalgebied, een deel hiervan kun je op onze webzijde lezen. De oorspronkelijke titel is Restoration agriculture: Real-world permaculture for farmers; dit doelt erop dat dit boek focust op landbouw, de groene kern waaruit permacultuur is ontstaan. Permacultuur is echter veel breder dan haar groene kern, de grondleggers van permacultuur kwamen er vlot achter dat er om daadwerkelijk verschil te maken, veel meer mag veranderen dan de manier waarop we ons voedsel kweken, of we dat nu kweken in de vorm van grootschalige landbouw, de manier waarop we moestuinieren, of veel logischer, en beter passend bij permacultuur, een combinatie van teeltwijzen op diverse schaalgroottes.

De grondleggers van permacultuur (Bill Mollison & David Holmgren) hadden in hun omgeving (Australië) in de seventies geobserveerd, dat de bodemvruchtbaarheid door moderne monoculturele (industriële) landbouw rap achteruitging. Ze waren op dat moment aktief binnen een universiteit. Ze zijn wezen observeren in de oerbossen van Tasmanië, en hebben veel geleerd van de Australische Aboriginals. Vervolgens is permacultuur gegroeid en is er breder kennis opgedaan op diverse plekken en bij diverse inheemse volkeren waaronder Indianenstammen. De grondleggers van permacultuur hebben de principes van permacultuur afgeleid van wat ‘de natuur’ en de nog meer in verbinding hiermee levende volkeren hun geleerd hebben. Deze principes blijken ook buiten het groene domein toepasbaar, je kunt ze bijvoorbeeld ook toepassen op de manier waarop we onze economie inrichten om tegen te gaan dat destructieve praktijken blijven voortbestaan simpelweg omdat ze economisch meer renderen dan regeneratieve praktijken. (In onze opleidingen wordt hier op eenvoudige wijze, zonder cijfers, op ingegaan om jou zowel groene als andere handvatten te geven om onderdeel van de oplossing te zijn.)

Bill & David ontdekten namelijk dat de principes toepasbaar zijn op het geheel van onze leefomgeving en dat het herontwerpen hiervan volgens de principes stuurt op het ontstaan van een permanente cultuur. Zo werd permacultuur, wat begon als permanente agricultuur, permanente cultuur. Regeneratieve landbouw kan een onderdeel zijn van deze permanente cultuur, mits dit overeenkomstig de principes van permacultuur ontworpen is.

Wat betreft de huidige vormen van regeneratieve landbouw is het oppassen geblazen of het wel echt regeneratief is of in wezen een vorm van greenwashing, mede ingegeven door het nog niet herontworpen zijn van onze economie. Uiteindelijk zijn de grondleggers van permacultuur zelf een bewust zelfstandig en onafhankelijk cursusinstituut begonnen. Stichting Permacultuur Onderwijs is ook een dergelijk cursusinstituut, dat net als de grondleggers van permacultuur cursussen verzorgt over permacultuur in de breedte, genaamd PDC, dit is een afkorting voor permaculture design course. De cursus wordt afgerond met een PDC-certificaat. Dit is een soort van ‘ecologisch rijbewijs’. De jaaropleiding licht een tip van de permacultuursluier voor je op. Meer informatie hierover, waaronder een overzicht van de principes van permacultuur, met uitleg, vind je in mijn eboek, getiteld Permacultuur, Wat is dat!?

Meer lezen?

Marankes blog

Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.

Foto: Melfie (monocultuur-selfie)

Hoe je wildplukkerij uit te breiden? – recept Chocorotsjes van Hazelaarkatjes

Het zal je wellicht verrassen maar in deze tijd van het jaar valt er best een hoop te wildplukken.

Zo heb ik dit jaar alweer verschillende gewildplukte salades gegeten, en om stuifmeel binnen te krijgen hazelaarkatjes! Maar wat doe je daar dan mee? En welke saladeplanten eet je dan nu? En hoe onthoud je in vredesnaam wat er allemaal kan in dit seizoen, zijn veelgestelde vragen op dit vlak.

Deze Doetip beantwoordt ze alledrie!

Ik heb een verjaardagskalender hangen, zo eentje met een pagina voor elke maand en op een gegeven bedacht ik: ik zou daar naast de verjaardagen van familie en vrienden ook best de namen van mijn plantenvrienden op kunnen zetten die in die maand te vinden zijn.

Zo staan er dan bij de maand Januari bijvoorbeeld de ingrediënten van mijn salade op. Muur (Stellaria media), Winterpostelein, Kruidvenkel, Campanulablad en meer. Deze meng ik dan met een lekker zelfgefermenteerd zuurtje. En de hazelaarkatjes staan er ook op. Zij zijn maar eens per jaar te vinden en worden door mij verwerkt tot een echte seizoenslekkernij: hazelnootrotsjes!

Om deze te maken, smelt ik de resten van repen chocolade, deze keer vond ik diverse blokjes van verschillende chocoladerepen onder in mijn chocoladeblik en heb ik deze gebruikt. Ik lust ze trouwens ook rauw, die mannelijke katjes van de hazelnootstruik (Corylus avellana). Maar ik heb gemerkt dat zelfs de grootste beginner in het wildplukveld die de katjes rauw niet te pruimen vindt, ze overgoten met gesmolten chocolade en hazelnoten heerlijk vindt. Sommigen gaan dan mokken en roepen: Ja, maar dat is valsspelen, als je het overgiet met chocolade dan wordt álles lekker! Terwijl een ander wiens glas halfvol is denkt: Hé, dat is wel een idee! Anyhoe, doe er je voordeel mee!

Het fijne van het werken met een verjaardagskalender vind ik ook dat je bij wijze van spreken om te beginnen bij elke maand één plant kunt zetten die je die maand wilt verwerken, bij voorkeur een kruid of plantendeel dat heel veel voorkomt en je leert deze dan heel goed kennen door het bestuderen van diverse kwalitatief goede bronnen erover en het plukken en verwerken, zodat het ook veilig is, en zo langzaamaan slijt de gewoonte in!

Deze blog is eerder verschenen als Doetip, in de Permacultuur-Seizoenstips van ‘Bijna-voorjaar, 2023
Deze zijn we in 2012 begonnen, op herhaalde verzoeken van cursisten.

Meer lezen?

Marankes blog

Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.

Aanvullend en Alternatief geld werkt (Stand van zaken Florijn)

Wij werken nu ruim een jaar met de florijn! We hebben er vooral kruidenierswaren en vakliteratuur mee betaald en dat is allemaal helemaal goed gegaan. Wij pioniers kunnen dus concluderen dat het florijnnetwerk werkt en goed ook!

Bedenkingen die we aanvankelijk hadden, van het soort ‘Ja, maar wat gaat dat betekenen voor onze administratie, dat wordt vast te ingewikkeld?!‘ zijn niet waar gebleken. Het feit dat 1 florijn gewoon 1 euro waard is en het daardoor ook in de fiscale adminstratie gewoon als euro kan worden opgenomen, maakt het alleszins behapbaar.

Je hebt er dus niet eens een supergrote mate van pioniersgedrevenheid voor nodig, zo van ‘Het zal nadelen hebben maaaar, we doen het toch maar…’ Want het is zoooo nodig, en er zijn deelnemers en transacties nodig om het netwerk goed te testen en op gang te krijgen. Gelukkig zien steeds meer mensen en bedrijven dat in en maakt de florijn een mooie groei door. Dit maakt het netwerk ook steeds bruikbaarder, het feit dat ik nu hier op de hoek, bij natuurvoedingswinkel Nieuw Mos, met florijnen kan betalen voor de koffie die ik tijdens cursussen schenk, maakt veel uit. Dus mensen zegt het voort, sluit je aan zodat het netwerk steeds bruikbaarder wordt.

Maar waarom is het zooo nodig dan?!

Mark Shepard, auteur van het boek Herstellende landbouw, hetgeen we vertaalden en bewerkten voor het Nederlandse taalgebied en dat ook in het Spaans is vertaald, zei het mooi, het is zaak onze bedrijven te laten draaien in het huidige economische systeem terwijl we werken aan een nieuw volhoudbaar systeem. Dat was een van de redenen dat we zijn boek kozen. Het creëren van een geld-polycultuur is daarvan een essentieel onderdeel.

Het rentemonster uit hieronder gelinkte eboek: “Rijken worden rijker; Armen worden armer; Piramidespel; Groeidwang; Uitputting Aarde; economische vluchtelingen

Want waar monoculturen niet werken in onze voedselproductie, doen ze dat ook niet in onze economie. Sterker nog: de monocultuur in het ene domein stuurt op monoculturen in andere domeinen. De diversiteit & veerkracht van ecosystemen / polyculturen lossen dat op.

Een aanvullende lokale geldsoort is essentieel voor het doorbreken van de monocultuur in ons geldsysteem en het versterken van de lokale economie. Wij kozen nu de florijn als focus, qua complementair geld, omdat ik in het ontwerp daarvan veel herkende van de permacultuurprincipes. Maar dat betekent zeker niet dat we andere zien als ongewenste concurenten o.i.d. De florijn doet dat ook niet: het zijn collega’s, bondgenoten in het werken aan het herstel van evenwicht en diversiteit. Ook zien we zoiets erg genuanceerd, en zijn we het niet noodzakelijkerwijze altijd met alles helemaal eens, maar in de basis zien we veel herstellende veranderpotentie, en praktijkuitwerkingen van permacultuurprincipes.

Wordt dat niet te ingewikkeld al die verschillende aanvullende munten?

Om nu te voorkomen dat het toch te ingewikkeld voor je wordt door te veel verschillende munten, hebben de florijn en de ura recent hun netwerken gekoppeld waardoor het nu mogelijk is met florijnen te betalen voor zaken uit het ura-netwerk!

Door die diversiteit te behouden en niet te pogen één alternatieve (niet aanvullende) munt te creëren met als doel de euro te vervangen, behoud je de veerkracht van diversiteit. Je voorkomt ermee het hercreëren van oude problematiek zoals enorme machtconcentraties. Ook voorkom je een single point of failure’. Ook het feit dat het florijnnetwerk bewust rentevrij is, draagt enorm bij aan het voorkomen van machtsconcentraties. Daar waar bijvoorbeeld Bill Mollison, grondlegger van de moderne permacultuur, ook pleitte voor het verspreiden van macht met het oog op evenwicht, diversiteit, de menselijke maat, veerkrachtige lokale gemeenschappen.

En het zal een permaculturist niet verbazen dat het werken aan diversiteit & evenwicht nog veel meer voordelen heeft! Het voert echter te ver om daar in dit stukje verder op in te gaan. In mijn andere blogs en in mijn eboek lees je hier allerhande over. In mijn eboek komen zowel het Rentemonster voor als pagina’s over Diversiteit.

Meer lezen ?

Www.betalenmetflorijn.nl

Meer lezen?

Foto door P.J. Frankhuizen

Marankes blog

Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.

Foto door P.J. Frankhuizen
(op het Voedselbos festival van voedselbosfestival ‘Het gras van de buren’ in juni)

Mijn lesdag aan studenten Salutogenese

Naast curussen geven volg ik (Maranke Spoor) ze ook regelmatig. Zo volgde ik recent het jaartraject Salutogenese (gezondheidsleer) bij Birgit Spoorenberg en dit traject heb ik net als alle andere : ) met veel plezier gevolgd!

Dit soort vrije particuliere trainingen brengt me altijd veel!

Niet zelden kostenbesparingen door kennistoename zoals ik ook al ervoer tijdens de allereerste permacultuuropleiding die ik volgde.

En als gedachtes die buiten de main stream van het moment vallen, wel mogen besproken en onderzocht, is er weer ruimte voor wetenschappelijk denken en doen, want laten we wel wezen, stellen dat er maar een nauwe band van meningen acceptabel is en de rest onzin, is dat niet.

Nu volgde ik dus dat jaartraject Salutogenese, en doe ik als docent in een cursistenrol altijd mijn uiterste best om niet zo‘n irritante kwezel te worden die de boel overneemt van de docent die daar na aandachtige voorbereiding haar uiterste best staat te doen, en mij voedt met haar kennis en ervaring! Dus toen er vragen kwamen die mijn vakgebied betroffen hield ik me na enige behulpzaamheid en het op verzoek geven van een miniles tijdens een van de lesdagen, redelijk op de vlakte om de boel niet ‘over te nemen’. Maar de interesse was gewekt, en zo kwam het dat ik door Birgit werd uitgenodigd om op de terugkomdag van alle studiejaren aan de slag te gaan als spreker, en dat is een enorm fijne leerzame dag geworden voor ons allemaal, grotendeels heerlijk buiten. Mijn off grid lesmateriaal leent zich daar prima voor. Laat het even weten als je ook zoiets wilt, komend jaar heb ik daar waarschijnlijk wel weer wat ruimte voor.

Deze blog is eerder verschenen als Doetip, in de Permacultuur-Seizoenstips van ‘Nazomer, 2023
Deze zijn we in 2012 begonnen, op herhaalde verzoeken van cursisten.

Marankes blog

Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.

Hoe gaat het nu met de Gouden Zon? & Kijktip Kantelpunt

Op zorgboerderij de Gouden Zon te Borger verzorgde ik (Maranke Spoor) in 2023-24 een reeks lesdagen over permacultuur voor het personeel en de bewoners, lekker divers door elkaar gemixt in een groep. Dat is wederzijds goed bevallen. Ik heb zoals een permaculturist betaamt flink geobserveerd en wat bleek, er was naast permacultuurtraining in verband met de permacultuurgrondslag van het geheel, en het voedselbos aldaar, een enorme behoefte aan een nieuwe directeur, de oude garde wilde heel graag met pensioen maar de permacultuurplek niet overlaten aan een standaard zorgmanager die hun levenswerk soort van teniet zou doen. Even leek de geschikte persoon gevonden maar die vond al vlot weer ander werk, en de oude garde kwam terug. Na een aantal van dit soort gebeurtenissen werd ik uitgenodigd om de permacultuurkant van het project als trainer te versterken. Ik vroeg, zal ik eens in mijn netwerk rondvragen of er iemand in zit die jullie taak wil overnemen?

Heel erg graag, was het antwoord, aldus geschiedde, en na een tijdje nam een oude maat van mij met een permacultuurhart en een zorgachtergrond de klus aan, hij is daar nu alweer bijna een jaar heel tevreden, en recent figureerde De Gouden Zon in een documentaire waarin een van hun clienten dapper de hoofdrol speelt, het betreft de documentaire Kantelpunt, je kunt deze hier nog terugkijken. www.2doc.nl/documentaires/2023/08/kantelpunt.html

Op www.degoudenzon.net kun je meer lezen over wat De Gouden Zon zoal doet en er zijn ook met enige regelmaat vacatures te vinden.

Deze blog is eerder verschenen als Doetip, in de Permacultuur-Seizoenstips van ‘Nazomer, 2023
Deze zijn we in 2012 begonnen, op herhaalde verzoeken van cursisten.

Meer lezen?

Marankes blog

Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.

Ze zijn er! De papieren Florijnen!

Het was altijd al de bedoeling dat de aanvullende munt florijn ook in contante vorm beschikbaar zou komen. Het duurde even voordat ze er ook daadwerkelijk waren maar ze zijn er nu de contante florijnen! Betalen met contante Florijnen is nu mogelijk bij ons!

Via www.betalenmetflorijn.nl kon je bij ons al betalen in digitale florijnen, een aantal van onze cursisten studeert al na het hebben betaald van hun cursusgeld in florijnen. Sinds enkele dagen is het nu ook mogelijk om bij ons te betalen met contante florijnen, als je bijvoorbeeld een boek van ons wilt kopen en graag wilt betalen met de contante florijn dat is dat nu mogelijk!

De florijn is een aanvullende lokale muntsoort die niet weglekt naar daar waar er al geen gebrek aan geld is. Sterker nog je draagt bij aan het veerkrachtiger maken van de lokale gemeenschap, ze is rentevrij en bedoeld als ruilmiddel. www.betalenmetflorijn.nl

Deze tekst is eerder gepubliceerd in de Permacultuur-Seizoenstips, aflevering ‘Bijna voorjaar, 2023‘.
(Deze zijn we in 2012 begonnen, op herhaalde verzoeken van cursisten.)

Zie ook

Marankes blog

Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.

Planten voor de hungry gap !

Voorjaar in de vaste-planten-tuin deel 4

Juist op het moment dat er nog maar weinig te eten valt in de moestuin, en de jonge aanplant nog niet groot is (of zelfs nog niet uitgeplant is vanwege de kou) is er een groeiende hoeveelheid vaste planten oogstbaar, zoo fijn! Waar de hazelaarkatjes (van het heerlijke chocolatjesrecept uit de vorige aflevering van het Bijna-voorjaar van de Permacultuur-Seizoenstips) inmiddels zijn uitgebloeid, is er een groeiende diversiteit aan ander lekkers beschikbaar. Je zou als je wilt, het chocoladerecept nog een keer kunnen maken, bijvoorbeeld met andere eetbare katjes, zo eet ik wel eens berkenkatjes (zie ook www.pfaf.org en boeken/lessen over eetbare planten), dat vind ik dan wel leuk, maar meestal wacht ik tot het volgende jaar, om het dus gewoon weer met hazelaarkatjes te maken.

Daarbij komt dat ik het ook wel lekker vind om enkele katjes zo van de boom te eten. Ik waardeer zowel het bittere van het verse als het zoete van de chocolaadjes, die ik extra bijzonder vind als ik ze maar eens per jaar eet. Zo is het een ‘Het voorjaar komt eraan!’-seizoensfeestje : ) Hoewel het natuurlijk prima is dat wat op te rekken.

Vaste planten voor nu

Met welke (vaste) planten vul ik mijn menu zoal aan in deze tijd van het jaar?

  • Zevenblad (mijn favoriet)
  • Braamscheuten
  • Brandnetel
  • Hablitzia-scheuten
  • Oregano
  • Roomse Kervel & Zwartmoeskervel (uit m’n tuin hè: ik pluk geen schermbloemigen in het wild ; )
  • Pinksterbloem
  • Knoflookblad
  • Paardebloem
  • Look-zonder-look (Ik heb hiervan momenteel een ware plaag in mijn tuin dit jaar en net weer een paar planten verwerkt in mijn lunchsalade, heerlijk !)
  • Jong blad van bomen waaronder Beuk & Linde


Eat weeds
Wat plagen betreft, De Japanse duizendknoop, een van de weinige planten die ik niet vlot aan zou planten vanwege het feit dat ze het hier nu wel heel errug goed doet, is ook weer beschikbaar: “If you can’t beat it, eat it” geldt voor deze plant als geen ander. Ik zag zelfs een festival voorbijkomen, helemaal hieraan geweid. Nuttig en nodig, omdat bij deze plant het ‘if you cant beat it, eat it’ alleen werkt als we het benaderen met eenzelfde enthousiasme als ze groeit. Recent sprak ik iemand die uitriep: “If you can’t beat it, eat it werkt niet bij deze plant… Het valt niet bij te houden!!!” Het deed me denken aan boeken met eindeloze tips over wat je met een courgette kunt doen als de tijd van overvloed in de moestuin aanbreekt, en ook aan angst voor voedseltekorten. Hoe kunnen we aan de ene kant ‘superweeds’ hebben, die je niet bij kunt houden met eten/oogsten, en aan de andere kant voedseltekorten? Natuurlijk heeft een mens meer en diverser eten nodig dan Japanse duizendknoop, en zijn er maanden waarin er weinig groeit, maar toch, deze spanning/paradox blijft een interessant fenomeen. Hierover meer in een ander seizoen.

Vaste planten zijn naast deel van ons menu van het grootste belang voor de bodem en de biodiversiteit, en zijn ook los hiervan een goede combi met een moestuin.

Aangezien vaste planten al beschikbaar zijn, terwijl de eenjarigentuin (moestuin) nog op gang moet komen: zo verleng je je vers groen seizoen.

Het mooie is natuurlijk ook dat een aantal van deze planten ook prima en overvloedig te vinden is buiten je tuin, bijvoorbeeld de buurtmoestuin of het plantsoen in de buurt.

Is een plant nieuw voor je? Verdiep je dan altijd eerst goed in haar, bestudeer haar op diverse manieren, en gebruik hierbij een diversiteit aan bronnen van kwaliteit.

Heb je dat gedaan? Eet smakelijk!
Geniet ervan en verwonder je erover dat die plant die prima eetbaar blijkt misschien zelfs wel voor je deur groeit terwijl je ‘m eerder niet of nauwelijks zag staan. Een fijne basis om een volgende keer aan te vullen, bijvoorbeeld met minder bekende planten.

Andere voorjaarsblogs

Marankes blog

Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.

Een dogma-ditsj

Dit is een gastblog door Lucas Brouns, die docent is in onze webschool en daarnaast betrokken is bij de organisatie van cursussen op locatie. Maranke Spoor verzorgt cursussen op locatie en is daarnaast hoofddocent in onze webschool.

In de jaren dat ik (Lucas) Permacultuur studeer is er een periode geweest met een bepaalde frustratie die zich in vele hobbels op de weg uitte.
Namelijk om niet mee te kunnen doen aan allerlei gesprekken.
Ik heb een oom die filosoof is en op een familiedag had ik een tijdlang hetzelfde maar dan omgekeerd: waarom stelde die zo heldere vragen? Waarom kon het gesprek niet voorspelbaar zijn?
Ook op de basisschool was er een moeder van een bevriend klasgenootje die me helemaal met de mond vol tanden liet staan. Moeder van klasgenoot: “Wat heb je een mooi nieuw trainingspak aan.” Ik: “Van de Wibra!” Filosofische moeder van klasgenoot, heel vriendelijk maar ook scherp: “Dat vroeg ik niet of wel soms?”
In die scherpte zat ook de oplossing voor de hobbels op mijn permacultuurpad.
De hobbels zaten er zoals gezegd in, dat het lastig was om deel te nemen aan gesprekken op verjaardagen, met vrienden, en wel omdat je, je zal dit mogelijk herkennen: als je uitzoemt, meerdere dingen naast elkaar wilt uitleggen, of iets wilt vertellen waarvoor je eerst iets anders moet ombuigen dat een vanzelfsprekendheid lijkt. En dan moet je daar de verbale kunst voor kennen, en te durven rekenen op de gunst van je gesprekspartner in de vorm van tijd, die zo schaars lijkt (inderdaad: líj́kt :-). Maar dat kun je oefenen.
Je kunt oefenen om te wachten op een gunstig moment, tot wanneer je dan iets parkeert en meestal gaat dat wel goed, belangrijke dingen onthoud je wel tot je dezelfde persoon weer spreekt. En wat je ook kunt oefenen is rapheid van tong; die ontstaat gek genoeg in de eerste seconde waarin je besluit of je iets gaat zeggen, in die seconde kun je een grote stilte creëren. Daar zijn vast verscheidene technieken voor. Ik baseer de mijne op de notie dat Japanse haiku (zeventien lettergrepen) volgens sommigen voortbouwt op “de duur van het langste bewustzijnsproces, dat door waarneming van de zintuigen wordt veroorzaakt, gelijk is aan zeventien gedachteogenblikken, elk korter dan een bliksemstraal” (J. van Toorn: Haiku – Een jonge maan. Meulenhoff, 1973/2000, p. 15).
Maar de grootste oefening zit in niet oordelen, uiteraard. Ook al omdat niet-oordelend observeren zo’n belangrijke oefening is in Permacultuur.

Afgelopen zomer vroeg een Tuinder me tijdens het wieden: “Ik kwam een permaculturist tegen op een studiedag en die zei dat eenjarige planten niet bij Permacultuur passen. Wat vind jij dan?” Ik heb op dat moment het korte antwoord gekozen: “Het enige dogma in Permacultuur is, dat er geen dogma’s zijn.” Een langer antwoord moest even wachten tot een ander moment. Dit zal ik later nog wel verder uitleggen, dacht ik: dit is nu even genoeg… Als ik nu meer ga uitleggen, doet dat die ene zin tekort die zo belangrijk is. Dus ik ging aan het einde van het bed verder met wieden om de collega’s tegemoet te werken. En ik dacht ook: ik houd het hier even bij, want ik ben geloof ik even een beetje boos op mezelf dat er iemand dit heeft gezegd tegen deze zorgvuldige tuinder met veel aandacht voor het bodemleven, met het schrift in de boekentas om de observaties en experimenten in te noteren aan het einde van de dag, nooit stilstaand in het nog beter willen doen, met grote aandacht voor eerlijk delen waarvoor je je nek soms enorm moet uitsteken, investeringen in verdergaan met open zadenteelt en minder met uniforme hybrides, die experimenteert met handelwijzen om het bodemleven te cultiveren, die in allerlei studiegroepen zit, geen kap op de af en toe gebruikte tractor heeft om dan goed aan alle kanten de grond te kunnen zien, en die sowieso dus een zoekende natuur cultiveert op het bedrijf en zich zo doende juist wég beweegt van dogma’s.

Als je hier al wat vaker hebt gelezen in de blogs, of je hebt mogelijk Herstellende landbouw gelezen, of colleges van Toby Hemenway bekeken of The vegetarian myth van Lierre Keith gelezen, dan behoeft het geen uitleg dat akkerbouw en andere monoculturen zeg maar een dingetje zijn. Maar nu voelde de tuinder die heel veel aandacht steekt in het landschap zich aangesproken op iets wat eigenlijk uitgelegd had moeten worden aan de hit-en-run-akkerbouwers verderop, die maar een paar keer per jaar op het land komen en alles omscheppen. Even los van een schuldvraag hoor, als die er al is. Wat het verschil zou hebben gemaakt, is als de Permaculturist had gezegd dat onze samenleving sterkt leunt op eenjarigen in monoculturen, en dat ook meerjarige systemen vaak als monocultuur worden onderhouden, en dat functies van elkaar worden losgemaakt: het hoogst haalbare lijkt wandelpark + bosbouw + jachtterrein, of waterzuivering + natuurgebied, terwijl er zo veel meer functies te combuineren zijn en terwijl ecosystemen oplossingen creëren in plaats van problemen. In de natuur is een verhouding van negentig procent meerjarigen en tien procent eenjarigen wat je meestal ziet, in een dynamische context dan, en wij draaien dat om dankzij ingekochte en afgedwongen arbeid en dankzij relatief goedkope fossiele brandstoffen, terwijl we ecosystemen weghalen om er industriële systemen voor terug te leggen. En we hebben steeds meer aandacht gegeven aan veredeling van eenjarigen de laatste duizenden jaren.

Een poos later, de volgende week of een andere week in het najaar, liet de tuinder me een bed met kolen zien waarop ook houtsnippers waren gemulcht als ik me goed herinner. Het is soms moeilijk te volgen wat er precies gebeurt, omdat een experiment soms ook enkele variabelen kent op diverse teeltbedden, maar er wordt gemulcht, er worden wortelresten in de grond gelaten als ballenbak voor bodembeestjes die daar met ziel en zaligheid de bodemstructuur verbeteren en, er wordt geen kerende grondbewerking gedaan, zoals je neem ik aan wel weet betekent dat dat er niet wordt geploegd. En daardoor gebeuren er dingen die deze tuinder nog niet kende, zoals paddenstoeltjes in het kolenbed, hee zegt ie, merkwaardig, zou dat nou een goed teken zijn?

Nu was mijn kans! Nu kon ik de dogma ‘ditsjen‘. Nu kon ik laten zien dat er onbekendheden bestaan. Onbekendheden bestaan! De dogma is niet alleen dat er geen dogma’s zijn, de uitzoem-kunde betekent ook dat je voorzichtig bent met conclusies trekken. Want regels en recepten gelden alleen in het systeem waarin ze zijn bedacht. Of sterker nog: een patroonherkenning uit de ene situatie kun je niet zomaar op tafel leggen in de puzzel van de volgende situatie. Ik hoorde mezelf zeggen, gelukkig iets minder deftig dan in deze schrijftaal hier: “Schimmels komen veeleer voor in bosachtige systemen, pioniersystemen zoals bedden met eenjarigen zijn in principe gedomineerd door bacteriën”, iets wat de Tuinder ook vaak had vernomen. We keken elkaar aan met een gemengde blik van licht beteuterd en spannend verwachtingsvol. “Maar weet je, Tuinder,” hervatte ik na enkele van de Zeventien Gedachtenflitsen, “het bodemleven daar is heel weinig over bekend. Wist je dat er schimmels bestaan die aaltjes vangen met een lasso, die ze zelf bouwen met hun lijf?” Wauw. Serieus. Even om ons heen kijken of we veilig zijn. “En het bodemleven verandert aldoor, er worden genetische codes uitgewisseld. Maar wat evengoed van toepassing is: de kennis die achter die uitspraak zit komt uit bepaalde vastomlijnde, receptmatige werkwijzen. En wat je nu aan het doen bent met niet-kerende tuinbouw, ís niet op basis van die betreffende recepten. Als je iets anders dan dát probeert, weet niemand wat er gebeurt.” Ik denk dat we die ruimte nodig hebben, het durven om niet te weten wat er gebeurt, omdat je daarmee de experimenteer-investeringen van de collega’s openlijk waardeert, en tevens omdat daarmee tegelijk ruimte ontstaat voor twee kunsten in jezelf: observatie en hoop.

Blog

Hier eindigt de gastblog van mijn collega Lucas Brouns (Oefenboerderij.nl). Vele vriendelijke groene groeten, Maranke Spoor.

Op zoek naar verbinding met permacultuur

View Post

“Alles is één” is een uitspraak, waar ik gedurende mijn leven, in elk geval in gedachtes, verschillend op gereageerd heb.

Over een hoop andere zaken, zoals omgang met ecosystemen, dacht ik in essentie altijd hetzelfde.

Groot was mijn verrukking toen ik permacultuur ontdekte.

Een bril los van politieke, maatschappelijke of andere correctheid en ergens los van verhalen, los van hoe ‘het’ hoort, geïnspireerd door alles wat leeft.

Een bril waardoor ik eindeloos veel heb mogen leren en uiteraard alsmaar blijf leren, met kleine stapjes, met kleine stapjes en hier en daar een grote sprong.

Ik leerde veel meer dan gedurende mijn lange schoolcarrière.

Het is een soort van ‘slow food’ gebleken. Het vroeg een traagdheid, tijd en aandacht die wrikt met de huidige snelle tijdgeest. Een fenomeen dat, mogelijk mede daardoor, een groot veranderpotentieel kent.

Ik vond er cursussen over, en ben die aanvankelijk voor de lol, als kado aan mijzelf, gaan volgen; ik heb het mijzelf gegund.

Ga nu eens niet tevoren al alles erover lezen, raadde een goede vriend me aan, toen ik vertelde dat ik me in ging schrijven voor mijn allereerste cursus permacultuur, een cursus die een eind van huis een paar weken daarna al van start zou gaan. Aldus geschiedde, wat heb ik genoten! Van de lessen, de uitwisselingen met de andere cursisten, het heerlijke eten en meer.

Dat dingen niet op een bepaalde manier hoefden en dat er tijdens de eerste les werd gezegd dat individuele zelfvoorziening naast schier onmogelijk ook ongewenst was, verbaasde me en vergrootte mijn inzicht. Er was van alles dat me meer en minder aansprak maar waarvan ik pas in de jaren erna in stapjes steeds beter begreep wat ermee bedoeld was.

Een van de organisatoren zei: “Ik zie mijn werk als zaaien.”

Wat die zaaide bleken net als in een voedselbos/ecosysteem voor een flink deel vaste planten: ze bleven maar groeien die inzichten, jaar na jaar.

Het bleek bovendien een verbindend geheel, als een ecosysteem. Ik was niet beter dan een ander omdat ik een vegetariër was, en iemand die dat niet was, was niet slechter; dat had ik wel anders meegemaakt.

De een studeerde naast de cursus een paar uur per maand, de ander een paar uur per dag en dat kon allemaal, woeste diversiteit door elkaar, dat was voor mij wel een eye opener, heel anders dan in het hoger onderwijs. Het was ook niet links of rechts georiënteerd of gericht op mensen van een bepaalde gezindte. Sterker nog: de collega’s van Bill Mollison, grondlegger van de moderne permacultuur, moesten een verklaring tekenen dat ze mensen van alle gezindten zouden toelaten en de cursus niet vanuit de één, met uitsluiting van de ander, zouden geven; een permacultureel gebruik was geboren.

Zo werden er inleidingen permacultuur in de breedte (PDC’s, permaculture design courses) gegeven in kerken, universiteiten, moskeeën, yoga-centra en boerderijen. Op heel diverse plekken dus.
Waarbij mensen die er meer mee wilden vaak daarna, of daarnaast, zich verder verdiepten door middel van boeken en door mee te werken op permacultuurprojecten. Projecten van zeer diverse aard, van boerderijen tot projecten gericht op het herontwerp van economieën. Allemaal even essentieel. Sterker nog: het herontwerp van het een heeft het herontwerp van het ander nodig.

En zo zoeken we met elkaar met permacultuur naar (herstel van) verbindingen.

Wil je meezoeken en denk je dat een cursus bij mij daarvoor een passende manier kan zijn voor je, dan kan je op www.permacultuuronderwijs.nl/cursussen meer informatie daarover vinden. Bij de start van een nieuwe cursus kun je deelnemen aan een training op locatie, en op andere momenten kun je deelnemen aan onze puur online opleiding, uiteraard zolang er plaats is.

Vele vriendelijke groene groeten,
Maranke Spoor








Met dank aan: Patrick Whitefield, Ishi Crosby, Taco Blom, Bas den Boer, Andy Goldring, Bill Mollison, Toby Hemenway, Lierre Keith, Ton van Wijlen, Oliver Rackham, Rebecca Hosking, Lucas Brouns, Judith Schwartz, Wouter van Eck, Pieter Jansen, Chantal van Genderen, Mark Shepard, en alle anderen van wie ik heb mogen leren, onder wie alle cursisten met wie ik in de loop der jaren heb mogen werken.

Marankes blog

Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.


Permacultuur in plaats van Cancelcultuur?

Mijn missie is ecosysteemherstel, het maken van de omslag van slopend naar opbouwend, onder andere met behulp van herstellende landbouw. Hamvraag is natuurlijk hoe gaan we dat bereiken.

Ik heb het geluk gehad in mijn leven veel te hebben mogen leren van oude wijze tuinmensen of boeren. Ik herinner me nog als de dag van gisteren hoe een van deze mensen tijdens een opleidingsdag zijn beklag deed over de regels die hem in de weg stonden op zijn pad naar natuurlijk werken.

Een beetje een ‘Everything I want to do is illegal’-verhaal zoals de inmiddels beroemde ‘lunatic farmer’ vertelt in zijn ‘lunatic tours’ op zijn boerderij en beschrijft in zijn gelijknamige boek*.

Ik probeerde zijn betoog vanuit mijn ambtelijk/juridische achtergrond samen te vatten door te zeggen: “U bedoelt dat de beleidsrealiteit niet langer overeenkomt met de ecologische realiteit?”

“Hoezo?” zei de man verbolgen. “Er is toch maar één realiteit?! De ecologische!!!”

En ik herinner me dat ik toen dacht: Mmzz, bestaat er een diepere wáárheid? Het zette me aan het denken.

We kunnen van alles bedenken aan beleidsdoelstellingen: zo veel minder koolstof, zuurstof, stikstof, en zo veel meer biodiversiteit… maar gaat dat echt iets veranderen?

Of komt het ondanks de nodige laagjes wol vooral weer neer op herverdelen van middelen van armer naar rijker?

En dan zijn mensen die kritisch durven te zijn, nu opeens rechts en dus slechter, als je de groene? status quo / politiek correcte / zogenaamd linkse, opvattingen kunt geloven?

Dat is wellicht een mooie Orwelliaanse truc, maar heeft het werkelijk een basis in de realiteit?

En zijn oplossingsrichtingen van het soort: “Dit moet centraal gestuurd worden opgelost, want de problemen zijn te ernstig om het anders te doen”, niet eerder een probleem dan een oplossing?

En is dit wat we werkelijk willen?**

En weten we überhaupt nog wat een ecosysteem is of nodig heeft?

Ik denk bij een ecosysteem aan een combinatie van levende wezens die wordt gekenmerkt door relaties tussen haar elementen. Zoiets laat zich moeilijk platslaan in tabellen en dergelijke.

Ik reserveer bewust ook ruimte voor niet-weten omdat we niet alles kunnen weten, hetgeen prima is.*** Niks meer te onderzoeken hebben zou bovendien ook saai worden zeg. Maar ik reserveer die ruimte ook omdat we anders het onmeetbare weer verontachtzamen, of erger: afdoen als onzin. Voor je het weet resulterend in heksenvervolging…

Terwijl de ‘heks’ (gewoon een wijs wezen, met een bovengemiddelde kennis van de ecosystemen waarvan we een onderdeel zijn) nu wellicht juist een deel van de oplossing is.

Dit dan naast, en in verbinding met (en in niet in plaats van), moderne westerse wetenschap en die van andere volkeren, culturen en hun geschiedenis.

Zo kunnen we volgens goed permacultureel gebruik diversiteit vieren.

Wellicht een goed alternatief voor de cancelcultuur, die zelfs elementen ten deel valt, zoals koolstof en stikstof, en vroeger fosfor. Om over diëten die hele voedingsstoffengroepen zoals koolhydraten, vetten of eiwitten, in de ban doen, nog maar te zwijgen.

Kan koolstof of stikstof of fosfor werkelijk hét probleem zijn? Of is er hier wellicht eerder sprake van een verstoring van kringlopen, dan van een behoefte aan een cancelcultuur?

Een verstoring die je mogelijk eerder oplost door die kringlopen weer te herstellen? Met behulp van onder andere herstellende landbouw?****

Met andere woorden permacultuur in plaats van cancelcultuur?

Voetnoten

*) Joel Salatin (2007). Everything I want to do is illegal. Polyface.
www.youbedo.com/boeken/everything-i-want-to-do-is-illegal-9780963810953?goeddoel=725 ,
www.polyfacefarms.com/everything-i-want-to-do-is-illegal/

**) Edward Herman & Noam Chomsky (1988). Manufacturing Consent: The Political Economy of the Mass Media. New York: Pantheon Books.
www.boekwinkeltjes.nl, https://twitter.com/EmbassyCat/status/730010451774418945, www.democracynow.org/2017/3/15/noam_chomsky_on_the_5_filters (korte video)

***) ‘The Limits to Measurement’. Public discussion by Christopher Brewster & Dougald Hine as part of the Västerås Conversations, 21 May, 2014. https://dougald.nu/the-limits-to-measurement-a-conversation-with-christopher-brewster/ Ook verschenen in The Dark Mountain nummer 7.
Met Christopher Brewster heeft Maranke ook gesproken op Festival Koppelting onder de titel ‘The measurable and the unmeasurable in the Anthropocene’. https://koppelting.org/en/festival2019/timetable Dat festival is misschien een aanrader voor je.

****) Mark Shepard (2013). Herstellende landbouw: Agro-ecologie voor boeren, burgers en buitenlui. Utrecht: Uitgeverij Jan van Arkel. Oorspr. titel: Restoration agriculture: Real-world permaculture for farmers. Uit het Amerikaans vertaald door Maranke Spoor en Lucas Brouns. permacultuuronderwijs.nl/herstellende-landbouw/

Marankes blog

Maranke Spoor is docent permacultuur, tegenwoordig ook in de interactieve permacultuur webschool van Stichting Permacultuur Onderwijs. Maranke begon al op jonge leeftijd als tuinier. Op elke plek waar ze woonde zorgde ze al snel voor een eetbare siertuin: op balkon en dakterras, in schooltuin en moestuin. Maranke is opgeleid als jurist, een beroep dat ze o.a. in de vorm van docent recht tot 2010 uitoefende, is initiator van www.weggeefwinkels.nl en sinds 2010 docent permacultuur. In die hoedanigheid verzorgde ze reeds vele opleidingen op het gebied van permacultuur/voedselbossen. Verder is ze sinds 2013 voorzitter van Stichting Permacultuur Onderwijs, vertaalde en bewerkte ze samen met haar collega Lucas Brouns Engelstalige permacultuur literatuur (Herstellende Landbouw van Mark Shepard en Permacultuur in je moestuin van Christopher Shein) en is ze illustrator en auteur, van: ‘Permacultuur, Wat is dat!?’, een eboek dat in juni 2015 is verschenen.